7ta eng masxur muhandislik muvaffaqiyatsizliklari

1. Venetsiyadagi Konstitutsiya ko’prigi

Ko’rinishi juda chiroyli.

Venetsiya – ajoyib kanallar, ko’priklar va gondolalar shaxri. Venetsiya so’zlarda o’zi bilan nima ifodalashini bilib turib ham, tahmin qilish qiyinmaski, ko’priklar  u yerda juda ham ko’p! Lekin bitta “o’zgachasi” bor, uni buyuk muhadislik hatosi deb eslab qolishgan. Konstitutsiya ko’prigi haqida gap ketmoqda, u o’zini vaqtida eng chiroyli va zamonaviy deb rejalashtirilgan.

Ko’prikni uchdan biri - zinalar.

Ko’prik 2008 yilda qurilgan. Asosiy materiallari beton, po’lat va oyna bo’lgan. Ohirgisidan, aytganday ko’prikni ko’proq qismi qilingan. Ko’prik temir yo’l vokzali va avtobus stantsiyani ulashi kerak edi.

 Afsuski, shunday bo’lib qoldiki, ko’prikni uchdan biri – zinalar. U bo’ylab g’ildirakli chemodan bilan o’tish – haqiqiy “sarguzasht”. Bundan ham yomoni, zinalar noqulay va hattoki havfli bo’lib chiqdi. Yomg’ir, qor yog’ayotganida yoki tuman bor vaqtda ko’prik juda ham sirpanchiq bo’lib qoladi. Havfsizligini konstruktsiyani umumiy nishabligi ham ta’minlamaydi. 

2. Lidsedagi Bridgewater Place

Kasofatli osmono’par imorat.

Bugungi kunda kimnidir osmono’par bino bilan hayratda qoldirish kiyin. Lekin, ob-havoga ta’sir qiladigan osmono’par bino bilan hayratlantirish mumkin! Umuman oganda binolar va hususan osmono’par binolar shamollarni kuchaytirishi, avvaldan ma’lum. 

Lekin bu fakt Bridgewater Place markazini yaratganlar tomonidan inobatga olinmagan, u 2006 yilda Buyuk Britaniyani Lidse joyida qurilgan ekan. Kasofatli osmon o’par bino ochilishidan keyingina, uni “shamollar qo’zg’atuvchisi” deb atashdi, shuningdek unga “Dalek” laqabini berishgan, “Doktor Kim” serialidagi mutant irqiga bag’ishlab. 2008 yilda osmon o’par binoga sovg’a berishdi, Evropadagi eng hunuk bino bo’lgani uchun. 

O’tish chegaralangan.

Afsuski, tashqi ko’rinish – bu hali holva. Bridgewater Place ni “Shamollar qo’zg’atuvchisi” deb shunchaki atashmagan. Gap shundaki, uning qurilishidan so’ng, bino yonidagi shamollar shunchaki kuchayganki, odamlarni uchirib yuborgan. Buni deb bir nechta odam jarohatlangan ham. Bridgewater Place parkovkasidagi bir nechta moshinalarni shamol to’ntarib yuborganidan so’ng, osmon o’par bino oldida harakatni chegaralab qo’yishdi.  

3. Poezdlar

Ular stantsiyalarga sig’madi.

Bu unchalik kulguli emas, lekin poezdlarni loyihalashtirishi bilan ishlaydigan muhandislar bilan bo’ladigan chalkashlar, boshqalardan ko’ra ko’proq uchraydi. Misollar ko’p. ohirgilaridan biri Fransiyada bo’ldi, 2014 yilda. U erda hukumat 2 mingta yangi poezd buyurgan. Natijada vagonlar qilingan, lekin juda katta bo’lgan! Ular hech ham mamlakatlardagi ko’plab platformalar orasiga si’gmagan.

4. Suvosti kemasi

Hatolar submarinalarda ham.

Texnika – nozik narsa. Loyihalashtirish vaqtida hatolar qilish mumkin emas. Lekin baribir ular sodir bo’ladi. Bu munosabatda qo’rgazmali misol -  S-80+ klassidagi yangi suvosti kemalarini yaratish bo’yicha Ispaniya hukumatini loyihasi. Hammasi reja bo’yicha ketayotgan edi, lekin birinchi suvosti kemasini terish vaqtida u 68 tonaga keragidan og’irroq chiqgani aniqlangan. Tekshiruv aniqlashga yordam berdi, muhandislardan biri arzimagan sintaksis hatoga yo’l qo’ygan, loyihalashtirish vaqtida. Bu hato loyihani dafn etishiga olib kelishiga ozgina qoldi.

Hato bitta vergulda edi.

Yangi hisob kitoblar shuni ko’rsatdiki, submarina suvda suza olar ekan. Lekin birinchi suvga sho’ng’ishi, ohirgi bo’lib qoladi, chunki endi kema yuzaga chiqa olmaydi.  Vaziyatni uddabironlik bilan hal qilishdi – shunchaki kemani bir necha metrga uzaytirishdi.

5. Qulayotgan uylar qo’riqhonasi

San-Pauludagi qing’ir uylar.

Braziliyada joylashgan va San-Pauludan uzoq bo’lmagan Santos shahri, hamma narsadan tashqari o’zining “qulayotgan uylar qo’riqhonasi” bilan qayg’uli mashxur. Hamma gap shundaki, shahar markazidagi va sohildagi deyarli barcha baland uylar qing’ir qurilgan. To’g’ri ma’noda – qing’ir. Joylarda qing’irlik uch metrgacha etadi! Bu ketma ket muhandislik hatolari tufayli bo’ldi, qurilish shov-shuvlari vaqtida. Uylar mahalliy kumli-loy tuprog’ini o’ziga hosligini inobatga olmagan holda qurilgan. Aniqlashtirish kerakki, bunday tuproqdagi uylar faqatgina chuqur qazilgan qoziqoyoqlarda qurilishi kerak edi, va bu qilinmagan edi.

Uning barchasi qo’rqinchli ko’rinishga ega bo’lsa ham, shuni inobatga olish kerakki, u erda ko’chmas mulk juda arzon!   

6. Raqsga tushuvchi ko’prik.

Millenium kasofatli ko’prigi.

“Raqsga tushuvchi koprik” haqida ko’pchilik eshitgan bo’lsa kerak, u  Rossiyadagi Volgogradda joylashgan. Lekin, u erdagi ko’prik o’zining qayg’usida yagona emas. Unga o’hshash omadsiz Londonda ham bor. Gap piyodalar ko’prigi “Millenium” haqida ketmoqda, u Temzani ikkita qirmog’ini ulaydi. Ochilishidan keyingina, ko’prikni ta’mirlashga yopishdi. Shunisi ma’lum bo’ldiki, ko’p odam to’planganda ko’prik juda kuchli chayqalib ketadi.  

Ko’prikni mahkamlaganiga va stabillshganiga qaramasdan (tebranishlarini yo’qotadigan), hukumat hozirgacha o’ta kuchli shamol vaqtida ko’prikni piyodalar uchun yopib qoyadi.

7. Unutilgan shahar

Parijdagi unitilgan shahar.

Hotimasida Parijdagi butun aholi yashaydigan kvartal haqida aytib bermoqchimiz, arhitektor Emil Ayoye loyihasi bo’yicha yaratilgan, u o’z yaratganiga ko’p emas kam emas – kelajak shahri deb nom bergan. Natijada “unutilgan kelajak shahri” bo’lib chiqdi. Majmua 1977 yilda qurilgan edi. Yagona “gunohi” bo’lib uni ajoyib shakli bo’lib chiqdi, shuning uchun u erda hech kim uy sotib olishni hohlamaydi. Bu majmuada asosan nafaqadagilar yashamoqda.