1. Nima uchun biz uyg’onganimizdan keyin kerishishni yaxshi ko'ramiz
Uzoq muddatli harakatsizlikdan keyin mushaklar mayin, ammo kuchli zo'riqishga muhtoj, bu esa ularni harakat rejimiga tayyorlaydi. Eng oson yo'li – kerishish, yoqimli hislar bag’ishlaydi, chunki bu harakat tana uchun zarurdir va bizning tanamizga kerak bo'lgan barcha narsalar miyadagi lazzat markazlarini hayajonlantiradi.
2. Nima uchun hasharotlar yorug'likka uchishadi
Hasharotlarning yorug'likka uchishi paradoksal hodisadir: yorug'lik manbasini payqab, hasharotlar unga yaqinlashadi va yaqinlashganda yo'nalishini yo'qotadi. Bundan tashqari, bu jonzotlar yorug'likka muhtoj, chunki ularsiz atrofdagi narsalarni ajrata olmaydilar, shuning uchun, qoida tariqasida, ular qorong'ida uchmaydilar. Ilm-fan hali bu savolga 100% aniqlik bilan javob bera olmadi.
3. Nima uchun yilda 365 kun
Aslida, yil ichidagi kunlar soni taxminan 365, 256 kun. Ushbu miqdorni olish uchun siz Yerning Quyosh atrofida aylanish vaqtini o'z o'qi atrofida aylanish vaqtiga bo'lishingiz kerak.
Aytgancha, olimlar taqvim yilining davomiyligi qisqargan deb hisoblashadi: korall marjonlarni o'rganish natijasida ular 380 million yil oldin bir yil 400 kundan iborat bo'lgan, degan taxminga kelganlar.
4. Nima uchun o'rdaklar ketma-ket zanjir bo’lib yuradilar
O'rdaklar ko'pincha suvdan uzoqda uyalar quradilar va suv omboriga borish uchun ular uzoq masofani bosib o'tishlari kerak. Agar o'rdak yo'l davomida yo'qolib qolsa,, u o'limga mahkum bo’ladi. Shuning uchun, bu parrandalar bir-birining orqasidan ergashishga majbur bo'lishadi: faqat shundagina ona va bolalar manzilga eson omon yetib olishlarini kafolatlaydi.
“Yetakchi” ularda juda sodda tarzda tanlanadi: o’rdakchalar tuxumni yorib chiqishlari bilan ularda hissiyot davri boshlanadi. Bu vaqtda o'rdak onasini yoki kim yonida bo’lsa, o’shani eslab qoladi (shuning uchun o'rdak odamning ham orqasidan ergashib yurishi mumkin).
5. Nima uchun sochlar yashil yoki ko'k rangga ega bo'lolmaydi
Soch rangi tabiiy pigment melaniniga asoslangan ikkita "bo'yoq" - eumelanin (qora yoki jigarrang) va peomelanin (sariq yoki qizil) nisbatiga bog'liq. Yakuniy rang ularning nisbatiga bog'liq. Bu tuslardan moviy, yashil kabi ranglar hosil bo’lmaydi.
6. Nega ko'chada kabutar bolachalari ko'rinmaydi
Kabutar bolachalari uzoq vaqt davomida uyalarida yashaydilar va ularni katta bo’lgandagina tark etadilar. Oddiy odam bir qarashda kabutarning qari yoki yoshligini ajrata olmaydi, shuning hamma kabutarlar bizga bir yoshda bo’lib ko’rinadi. Uyalari, odatda, odamlar yeta olmaydigan joylarda: chodirlarda, kornişlarda, tomlardagi yopiq burchaklarda joylashgan.
7. Nima uchun daraxtlar qishda muzlamaydi
To’qimalarida yetarli miqdorda shakar to'planadigan daraxtlar sovuqqa bardoshli bo’ladi: shakar hujayra ichida eriydi, ular hujayralarni suv yo'qolishidan va shu bilan birga oqsil ivishidan himoya qiladi.
Agar to'qimalarda shakar etarli bo'lmasa, hujayralar muzlay boshlaydi va kristallashadi. Bu holda oqsil ivib qoladi va daraxt o'ladi.
8. Nega bolg'a-akulaning boshi bunday shaklga ega?
Bolg'ali akula dumlarida zaharli nishlari bo'lgan skatlar bilan oziqlanadi. Bu akula turi zahardan qo'rqmaydilar, chunki akulalar neyrotoksinlarga qarshi tug'ma immunitetga ega, ammo skatlarning nishi tifayli bu yirtqich ko'zlarini yo'qotish xavfi bor. Vaqt o'tishi bilan evolyutsiya natijasida skatlarning nishi akulalarning ko’zlariga yetib bormasligi uchun munosib shakllandi. Bundan tashqari, ko'zlarning bunday joylashishi yirtqichlarga xavfli oldindan ko'rishlari va shu bilan tirik qolishlariga imkon beradi.
9. Nima uchun odam sovuq qotganda, qaltiraydi
Inson tanasi tomonidan faol qo'llaniladigan o'z-o'zini saqlashning eng ajoyib funktsiyalaridan biri bu mushaklarning faolligining oshirishdir. Biz muzlaganimizda, tanamiz tez-tez mushaklarning qisqarishi tufayli o'z-o'zini isitishga harakat qiladi va qaltiray boshlaydi.
10. Nega mushuklarning ko’zlari qorong'ida yaltiraydi
Ko'plab hayvonlarda, shu jumladan mushuklarda, ko'zlari eng kuchsiz yorug’lik nurlanishini ham ilg’ay oladi. Bu nurlar ko’z soqqalarining orqa qismidan qaytib kelganda ularni tarata oladi. Tashqi tomondan, bu iblisning ko’ziga o’xshab yaltiraydi, aslida esa u mushukka qorong'ida yaxshiroq ko'rish imkonini beradi.
11. Nima uchun o'rgimchak to'riga yopishmaydi
O’rgimchak to’rida ikkita turdagi ip mavjud - silliq radial va yopishqoq konsentrik. O'rgimchak har doim faqat radial iplar bo'ylab harakat qiladi, shuning uchun u yopishmaydi.
12. Nega osmon ko'k rangda?
Quyosh nurlari Yer atmosferasiga tushganda, ular havo molekulalari bilan to'qnashadi va tarqab ketadi. Quyosh nurlari nurlari turli xil ranglarga ega: qizil, sariq, olovrang, yashil, ko'k, binafsha rang. Bu ko'k rang hammadan ko'ra tezroq tarqaladi va shuning uchun osmonni bu rangga bo'yalganini ko'ramiz. Shunga ko'ra, kechasi osmon qorong'i bo'ladi, chunki Quyoshdan keladigan nur bizga etib bormaydi va shuning uchun tarqalmaydi.
13. Nima uchun yulduzlar faqat tunda ko'rinadi
Aslida, yulduzlar kechasi ham, kunduzi ham porlaydi. Faqat kunduzi quyosh nurlari ularning nurini «to'sib qo'yadi» va tunda esa quyosh nurlari bo’lmaganligi bois, yulduzlarni ko'rish uchun bizga hech narsa xalaqit bermaydi.
14. Nega bodringning “dumlari” achchiq?
Zamonaviy bodringning "ajdodlari" tropik o'rmonlar soyasida o'sib, ta'mga ko'ra shirin edi. Shimoliy kengliklarda, yorqin quyosh ostida o’sgan bodring "norozilik" bildiradi va achchiq ta’m beruvchi kukurbititatsin moddasini ishlab chiqaradi. Boshqacha aytganda, bodring quyoshda qancha ko'p bo'lsa, shunchalik achchiqroq bo'ladi.
Сообщения из Facebook