Ruhan kuchli: butun dunyoni zabt etgan 10 qirolicha

Lakshmi Bay – Hindistondagi xalq qo’zg’oloni (sipaylar qo’zg’oloni) ning qahramonidir. Djansiylik knyaz Gangadara Rao ning turmush o’rtog’I bo’lgan. Afsuski, uning birinchi bolasi hali kichikligida vafot etdi, va keyinchalik sevimli eri ham halok bo’ldi. Uning o’limidan oldin ular bir o’g’ilchani asrab olishgandi, ammo britaniyaning hukumati barcha byurokratik tartiblarga rioya qilingan bo’lishiga qaramasdan, uni taxt vorisi qilib tayinlashga rozi bo’lmadi. RaniDalxusi general-gubernatoridan uyini tark etish va tituldan mahrum bo’lishbuyrug’ini oldi. Ayol bu makkor a’yonning hiylasini fosh etdi va o’z mulkini uningqo’llariga topshirishni rad qildi. 1857 yilning mayida birinchi xalqqo’zg’oloni boshlanib ketdi, va u Hindistonning Britaniya imperiyasidan chiqibmustaqil bo’lish uchun boshlangan Birinchi jangga aylanib ketdi.

Boshida Lakshmi aktiv harakatlardan o’zinichetda tutdi, lekin britaniyaliklarning Xyu Rouz boshchiligidagi Djansini egallabolishga qaratilgan surbet harakatlaridan keyin, qo’lida qurol bilan o’z xalqinihimoyalashga kirishdi. Lakshmi shu bilan birga, ajoyib instruktor ham edi va ko’payollarni jang san’atiga o’rgatdi va ular bilan jangda qo’lma-qo’l jang qildi. Hindistonliklarningyengilishidan so’ng, u o’gli bilan qochishiga qo’g’ri keldi, lekin u britaniya okkupatsiyasigaqarshi jangni to’xtatmagandi – tarixiy ma’lumotlarga binoan, u jang vaqtida halokbo’ldi. Bu ayol o’z misolida chidamlilik va jasurlikni ko’rsatib, ko’p asrlar davomidaqarshilik va qahramonlik ramzi sifatida e’zozlanib kelmoqda.

7. Zenobiya

Zenobiya III asrda Palmira (hozirgi Siriya) shaxzodasi edi. Tarixchilaruni takrorlanmas chiroy va “ayolga xos emas” aql egasi sifatida tasvirlabberishadi. Ba’zilar esa uni hazillashib “cho’l sufrchisi” deb ham atashadi –Zenobiya boshqalar oldida erkaklardan farqlanmaydigan faxr va qadr-qimmat bilanturar edi, uning sevimli mashg’ulotlari esa otda chopish, ovchilik va … yaxshispirtli ichimlik edi. Uning turmush o’rtog’i 258 yilda o’zini Rimimperiyasining vassal deb e’lon qilgan va Avgust unvonini olgan shaxzoda OdenatII edi. Uning o’limidan so’ng Zenobiya Palmiraning rahbariga aylandi (kichiko’glidagi regent). U turmush o’rtog’ining ishini davom ettira oldi va o’zmaydonlarini keygaytirdi ham. Zenobiya o’z harbiy askarlarining professionaltayyorgarligiga katta e’tiborni qaratar di, va ular keyinchalik nafaqat Palmiraatroflarini qo’riqlar, balki eggalsh ekspeditsiyasini ham tashkil qilishga urindi.

Uning harakatlari omadli chiqdi – 269 yilda uning askarlari Yunonistonniegalladi. Keyinchalik Anatoliyaga, Siriya, Palestina va Livanga reydlar davom ettirildi.Uning nazorati ostida Yaqin Sharqning yirik savdo yo’llari ham edi – aynan o’shandau o’z profili tasvirlangan, uning qudratini isbotlovchi tangalarni ishlab chiqarishniqaror qildi. Ammo Zenobiya hukumatiga rim imperatori Avrelian nuqta qo’ydi – uningaskarlarini Antiox va Emes jangida sindirdi, va qaytadan Palmira qirolligini Rimimperiyasiga bo’ysundirdi.  

8. Lozen

Jangchiva bashoratchi bu ayol hozirgi Arizona tomonlarida XIX asrda istihomat qilgan apacheqabilasidan kelib chiqqan. Lozen hindularning buyuk qo’mondoni Viktorioning opasiedi. Yoshlik chog’laridayoq Lozen jang qilish san’atini butunlayin o’rganib oldi.Uni pishirish va qo’lda yasash kabi ayollar uchun odatiy mashg’ulotlar hech qachonqiziqtirmas edi – uning taqdiri boshqacha edi. U qo’rqinchli janglarda akasibilan birgalikda yelkama-yelka jang qilgan. Shu bilan birga, Lozen ajoyib bir in’omgaega edi – bu davolashdir. Jangchining shaxsiy hayoti haqida mutlaqo hech narsama’lum emas, ammo u barcha quvonch va dardlarini eng yaqin dugonasi Daxtestebilan bo’lishgan. Ayollar bir-birlari mutlaqo zid bo’lganlar – mag’rur va jasurLozen o’z sirlarini buyuk va nozik dugonasidan tashqari hech kimga ishonmas edi.Ma’lumki, Daxteste ko’pincha dugonasiga harbiy kampaniyalarda hamrohlik qilgan vadiplomat hamda tarjimon sifatida qatnashgan. Lozen ismi Shimoliy Afrikaninghindu qabilalarida hozirgacha alohida hurmat qilinadi. 

9. Bazina va Klotilda

Bazina (franklar qiroli Xilperik I ning qizi) va Klotilda (Xeribert Ining qizi) amakivachcha opa-singillar edi. Birgalikda ular ancha azoblidaqiqalarni boshdan kechirgan. Bazina oilasi dizenteriyadan azob chekkan,yagona tirik qolgan odam uning akasi o’ldirilgan edi, va qizchani yetiyoshligida Puatyedagi Ilohiy Krest Abbatligiga yubordilar. Barcha unvon vamulkdan mahrum qilingan opasi Klotilda ham o’sha yerda edi. Qiyin vaziyatlarga qaamasdanmalikalar tirik qolishdi va 589 yilning o’zida abbatistlarga qarshi qo’zg’olongabosh bo’lishadi. Ikkita nozik qiz bezorilar, o’g’rilar va boshqa shubhalishaxslardan tashkil topgan butun bir qo’shinni yig’a oldilar va abbatlikningmaydonini qurshab oldilar. Rasmiy cherkov hukumatni malikalarga qarshi engqattiqqo’l choralarni ko’rishni so’radi, ammo qirol Xildebert ularni kechirdi.

Bazina keyinchalik  zohidlicherkov hayotiga qaytdi, Klotilda esa o’z yerlarining bir qismini va unvoniniqaytardi.

10. Dono Aud

Bu ro’yxatga marlik va jasurlikni o’zida mujassam ettiruvchi vikinglar xalqidan vakil kirmasa bo’lmasdi. Aud hozirgi Norvegiya tomonlarida tug’ilgan va yoshligida oilasi bilan birgalikda Gebrid orollariga jo’nagan – uning otasi Ketill o’zini o’sha yerlar qiroli deb e’lon qilgan.

Taqdir taqozosi bilan mard qirolicha Dublin qiroli Olaf Oq bilan turmush quradi, va Torsteyn Malla tug’ilishi, ya’ni Vikinglarning Shotlandiyadagi kelgusi vorisi – bunday ahvolda qirolichaga o’z turmush o’rtog’i va keyinchalik o’glining egallab olish rajalarini bo’lishishdan boshqa hech qanday tanlov qolmagandi. Afsuski, u o’zining qariyb hamma qarindoshlaridan ko’proq yashadi va haydalgan edi – ruhan tushmasdan, Aud Islandiyaga ekspeditsiyani boshqardi. Aynan u ushbu makonda xristianlikni tarqatgan odamlardan biri bo’ldi.

Qachonlardir Angliya qirolichasi Viktoriya deyarli o’lmasga aylangan iborani aytdi: “Mening badanim nozik ayolniki, ammo matonat va kuch haqiqiy qirolniki”. Xuddi shunday bizning qahramonlarimiz ham, hayotlarining ma’lum bir paytida ancha mushkul hayotiy vaziyatlarga duch kelganlarida yoki bolaliklaridan o’z surbet va ozodsevar xarakterlarini namoyon etgan ayollar, qiyinchiliklar bilankurashish va alohida chidamlilik va mardlikni kabi xislatlarni o'zlarida topganlar. Barakalla, Qirolichalar!