V. Jmakinning "Paranji tashlagan ayol" (1957-yil) kartinasi ko‘p figurali monumental kompozisiya asarida dramatik holat tasvirlangan. Asar mazmuni yaxlit kompozisiya yechimi chuqur psixologik asosda ko‘rsatilgan .
Yorug‘ oftobli ko‘chada bo‘layotgan tarixiy dramatik voqea ifodalangan. Kompozisiya markazini paranji tashlab salobatli turgan o‘zbek ayoli tashkil etadi .
Muallif kelajakka intilgan ayol obrazini, eski tuzum vakillariga, ruhoniylar kontrast holatda qarama-qarshi qo‘ygan .
Vasiliy Ivnovich Jmakin kartinada "tipaj"lar obrazini, ularning ruhiy munosabatlarini, ularning liboslarini kontrast ranglarda ustalik bilan tasvilab bergan.
1955-yili Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universitetida Badiiy grafika fakulteti tashkil topdi.
Bu yerda dastlabki yillarda Yusuf Yelizarov, Muhtor Saidov, Malik Nabiyev yoshlarga tasviriy asoslarini o‘rgatishdi, Respublikamiz maorifsohasiga yosh rassom-o‘qituvchilarni tarbiyalash bilan bir qatorda , ko‘plabijodiy asarlar yaratishdi.
Moskvadagi Surikov nomidagi rassomchilik institutida akademik I.Grabar, S. S.Gerasimov qo‘lida ta’lim olgan Yusuf Yelizarovning ijodi dastlab portret sohasida boshlanib, shakllandi.
Uning "Paxtakor qiz", "Kabutar ko‘targan qiz", "Onalik"asarlarida, rassomning kolorit, nozik ranglar ko‘rish kabi yaxshi xislatlarinamoyon bo‘lgan .
"Kabutar ko‘targan qiz" (1953-y) ochiq havoda (planerda) bajarilgan. Toklar soyasida o‘tirgan yosh o‘zbek qizchasi obrazi namoyon bo‘lgan yumshoq tabassumli chehrasi aks ettirilgan. Chambarak qilib o‘rilgan qora sochlari, iliq yengil qarashlari, uning erkin holatda o‘tirishda o‘ziga xos xarakter ifodasini beradi, uyning devoriga tushgan yorqin oftob nuri, hovlidagi yashil maysafonida bayram libosidagi qizning ruhiy holati jozibali tarzda tasvirlab berilgan. Yuzidagi iliq, libosdagi sovuq reflekslar, rassom tasavvuridagi go‘zal, haqqoniy ifodani namoyon etib turadi.
O'zbekiston san'ati va madaniyati arboblarining jamoa portreti. Yusuf Elizarov. 1957-yil
Abu RayhonBeruniy obrazi tasviri uning qomusiy olim va mutafakkir inson ekanligi, uzoqvaqt davomida mashaqqatli ijodiy mehnat qilish, alloma yashagan davrni yaxshio‘rganish, bir necha bor eskiz va rang lavhalarni ishlash natijasida yuzagakeldi.
Malik Nabiyevning "Beruniy portreti" birinchi bor 1950- yilda , ikkinchi varianti 1974- yili allomaning 1000 ylligi o‘tkazilishiga bag‘ishlangan tanlovda g‘olib chiqdi. YuNESKO tomonidan chaqiriladigan "Kur'er" jurnalining1974-yil iyul soni muqovasida bosilib chiqdi va dunyo xalqlariga borib yetdi.
Rassom asarda ilm sirlarini yechish uchun butun vujudi bilan kirishgan tarixiy shaxs, insonparvar olim Abu Rayxon Beruniyning butun salobatini, nufuzini gavdalantiradi. Kartinaning keyingi planlaridagi kitoblar, tibbiyot, ilm fangabog‘liq bo‘lgan buyumlar, ayniqsa portret kompozisiya yechimidagi sharqona tahlil, yuz qiyofasidagi chehra chizgilari, ruhiy holati mujassamlashib yaxlit Beruniy obrazini, uning qomusiy olim mutafakkir inson ekanini yanada bo‘rttirib ko‘rsatishga xizmat qilgan.
Shuningdek, Malik Nabiyev Sohibqiron Amir Temur portretini 1995-96 yilda yaratdi. U davlat tanlov komissiyasi tomonidan umum namuna sifatida qabul qilindi.
Aktyor Shukur Burhonov portreti. Yusuf Elizarov. 1957-yil
Asar nibirinchi qismida shoir Furqatning do‘stlari, ustozlari bilan xayrlashuvi haqidagi lirik poema tasvir vositalarida kompozision jihatdan hayotiy va mukammal tasvirlangan .
Asarning markaziy qismi keng panoramada mehnatkash xalhning, Farg‘ona kanali qurilishiga otlangan kishilar grafik uslubda, yorug‘ va issiq rang koloriti tasvirlangan.
"Triptix"ning uchinchi qismida usta kulolning ijod qilishi jarayoni sovuq ko‘k yashilranglar gammasida tasvirlangan.
Dumaloq-oval shaklidagi laganlarni va suv havzasini plastik shakli, tandir oldida laganga bezak berayotgan usta yaxlit kompozisiya tuzilishida ifodalangan va tomoshabinga sobiq ittifoq Badiiy akademiyasining kumush medaliga sazovor bo‘lgan edi.
B.Boboyev 60-yillarda o‘z ijodida o‘rta asr miniatyura san’ati ustalarining tajriba-namunalaridan va Deynekaning dastlabki izlanish natijalaridan foydalanishga harakat qilgan .
Shunday rassomlardan biri Vladimir Burmakin. Ijodiy diapazoni keng bu rassom hayotmazmuni, bo‘lgan voqealarini chuqur anglagan holda o‘z kompozisiyasida asarmohiyatini jozibali ochib berishga erishadi va tomoshabinni o‘ziga rom etadi."Xamon ko‘tayotgan ayollar", "Boysun ayoli" asarlarida mukammal kompozisiya yechimi, o‘ziga xos boy rang koloriti o‘z ifodasinitopgan. Latofatli yosh ayol, Ona obrazini yaratish , mavzuni chuqur anglash natijasidir.
Uning "Daraxt haqidagi poema" kartinasida sar qahramonlari, ikki yoshninghayot taqdiri tasviri tabiat qonunlari to‘g‘risida falsafiy fikr yurgizigaundab tomoshabinni o‘ylantirib qo‘yadi.
Ikki yoshning ezgu his - tuyg‘ularni aynan tabiat qo‘ynida bir-biriga izhor etishiholati, daraxt oldida kompozisiya jihatidan falsafiy - lirik yechimini topgan.
Men mazkurqo‘llanmaning muallifi sifatida 40 yildan ortiq pedagogik va ijodiy ishtajribaga ega bo‘lib , shu davr ichida bo‘lib o‘tgan munozara, badiiy maktabuslubiyatidagi o‘zgarishlar, yoshlarni yangicha ijodiy yo‘nalishining guvohibo‘la turib, realistik san’atning haqqoniyligini ta’kidlab o‘tmoqchiman.Shaxsiy ijodiy ish tajribamdan bir nechta asarlar ustida to‘xtalmoqchiman .
Zamonaviy mavzuga bag‘ishlangan ko‘p qiyofali kompozisiya "Baxmal qizlari" debataladi. Asosiy mavzu ijodiy safar vaqtida paydo bo‘lgan . Vatanimiz Jizzax viloyati, Bahmal nohiyasi tog‘ yon bag‘rida hayot kechirib mehnat qilayotgan qizlar rang-barang milliy kiyimga o‘ranib yoshlik g‘ururiga to‘yinib, ezgu-niyat, xayollarga ko‘milgan ohusimon go‘zal qizlarni bahmal gilamda bir daqiqaga to‘xtagan vaqt asosiy mavzu qilib olingan. Qoshlariga o‘sma qo‘yib mehnat nashidasini so‘rayotgan va raqsga tushmoqchi bo‘lib turgan qizlar rangli bo‘yoqlar va uyg‘un chiziqlar, orqali aks ettirilgan. Yoshlarning ichki dunyosi, his-tuyg‘ulari shivirlayotgan holati, jozibali tasvirlashda kompozision barcha unsurlarda o‘z ifodasini topgan.
Yana bir asarning nomi "To‘y" deb ataladi. Bu asarning kompozisiya tuzumi, bajarilishi jihatidan qisman sharqiy miniatyura san’ati namunalarini eslatsada, u dekorativ uslubda bajarilgan. Asar kompozisiyasida milliy g‘oya, to‘y marosimi, insonlarning bir-biriga bo‘lgan qadr-qiymati, hurmat-izzati, mehmondo‘stligi jozibali ranglarda o‘z aksini topgan. Bu borada shunga o‘xshash "Oila", "Mexanizatorlar tashvishi" kabi yaratilgan asarlarni misol ketirish mumkin.
Сообщения из Facebook