Quyosh tutilishlari haqida hamma eshitgan bo’lsa kerak, ba’zida esa shahsan o’zlari kuzatgan ham, bu hodisa bir necha yuz yillardan beri odamlarni vahimaga solgan. Astronomlar bu hodisani sirini fosh etishgan bo’lsa ham, quyosh tutulushlari haqida ko’plab qiziqarli faktlar bor, ular hattoki astronomiya darslarida faol qatnashganlarni ham hayratlantira oladi.
Quyosh tutilishi faqat yangi oy chiqqanda kuzatiladi. Bunday hodisa shunga sodir bo’ladiki, Oy Quyosh bilan Yerni o’rtasida bo’lishi kerak, tutilish sodir bo’lishi uchun. Bu oyni yagona fazasida sodir bo’ladi, yangi oy tutilganida.
6. 5° ga istisno
Quyosh tutilishi: 5°ga istisno.
Tutilishlar yangi oy chiqqan vaqtda sodir bo’lsa ham, ular har yangi oy chiqqanda kuzatilmaydi. Bu shu bilan bog’liqqi, Oy orbitasi Yer orbitasiga Quyoshni atrofida 5 gradusga engashgan. Tutilishlar faqat shu vaqtda sodir bo’ladiki, Yer, Quyosh va Oyni “yo’llari” tutashganda (bu tutashishlar “tugun” deb ataladi). Odatda Quyosh “tugun”dan yuqorida yoki pastida bo’ladi, shuning uchun tutilish kuzatilmaydi.
7. Shu’lalar, jimjidlik va haroratni pasayishi
Quyosh tutilishi: Shu’lalar, jimjidlik va haroratni pasayishi.
Tutilish vaqtida g’aroyib narsalar sodir bo’ladi. Tutilish yaqinlashgani sari ajoyib hodisalarga duch kelish mumkin. Masalan, butun ufq bo’ylab quyosh atrofidagi osmondan ko’ra yorqinroq, soyalar boshqacha ko’rinadigan tumanlarni ko’rish mumkin. Shuningdek qushlar chug’urlamay qo’yishadi, va haroratni tahminan 1-5 gradusga kamayishi kuzatiladi.
8. «Orakul suyaklari»
Quyosh tutilishi: “Orakul suyaklari”.
Hitoy quyosh tutilishini birinchi mashxur yozuvlarini nashr etdi. Quyosh tutilishlari haqidagi bu ma’lumotlar suyak bo’laklarida aks etgan edi, va ular keyinchalik “Orakul suyaklari” deb nomlandi. Ular tahminan eramizdan avval 1050 yillar sanasida.
9. Oy yo’q – tutilishlar yo’q
Quyosh tutilishi: oy yo’q – tutilishlar yo’q.
Tahminan million yillardan so’ng quosh tutilishlari ko’rinmay qoladi. Bu shuning uchun sodir bo’ladiki, Oy asta sekinlik bilan Yerdan uzoqlashmoqda.
Сообщения из Facebook