10ta qadimiy sirli artefaktlar, ular tarihiy voqealarga nigohni o’zgartirgan.

Karnar toshlari va boshqa sirli artefaktlar.

1. Rongorongo

Tanilmagan sir: rongorongo.

Pasha orolidagi moai haykallari haqida ko’pchilik odam bilsada, Pasha oroli bilan bo’g’liq boshqa sirlari haqida odatda hech qaerda aytilmaydi. “Rongorongo” mazkur hududni oldingi aholisini iyeroglifik yozmasi bo’lgan. Rongorongoda shunisi ajablanarliki, ko’shni orollar halqlaridan hech qaysinisida o’sha paytda yozma ishlatilmagan. 

Bu qadimiy yozmada (uning yoshini hattoki aniqlasholishmadi ham) birinchi marotaba XVIII asrda bilishgan, lekin rongorongoda yozilgan ko’plab tahtachalar, afsuski, yo’q qilib yuborilgan, ilk yevropalik kolonizatorlar tilni taqiqlab qo’yishgani tufayli, yaqin oroldagilarni til bilan bog’liq tomirlari uchun.

2. Helike yo’qolib ketgan shahri

Tanilmagan sir: Helike shahri.

M.a. II asr ohirida grek geografi va yozuvchisi Pavsaniy shu haqida yozgan ediki, 4-500 yillardan avval (turli tarjimalar uchraydi) katta Helike shahrini qudratli yer silkinishi vayron qilgan, tsunami esa bundan so’ng qachonladir gullab yashayotgan shahar qoldiqlarini yuvib ketgan. Aheylik ittifoqini qachonlardir poytaxti bo’lgan shahar, dengiz hudosi Poseydonga bag’ishlangan, sig’inish markazi bo’lgan. 

Qadimiy grek yozmalari davridan bu shahar haqida hech qanday eslatma bo’lmagan, shu paytgachaki, 1861 yilda arheolog bronzali tanga topmaguncha, Poseydon boshini gravirovkasi bilan. 2001 yilda bir juft arheologlari Helike vayronalarini topishdi, sohildagi loy va shag’al ostidan, hozir esa qazilmalarni boshlash rejalashtirilmoqda, afsonaviy Atlantida bo’lishi mumkin bo’lgan narsani.

3. Botqoqlikdan tanalar

Tanilmagan sir: botqoqlikdan tanalar.

Shimoliy Yevropani botqoq va botqoqlangan yerlaridan yuzlab qadimiy murdalar topilgan.  Tanalarni ko’pchiligi hayratlantiradigan darajada yahshi saqlangan, ularni yoshi 2000da bo’lishiga qaramasdan. Bu tanalarni ko’pchiligida qiynoqlarni belgilari bor, bu esa qator tadqiqotchilarni tahmin qilishga undadi, marosimiy qurbonliklar natijasi ekanligiga.

4. Minoyetslar qulashi

Tanilmagan sir: minoyetslar qulashi.