Bularni ichiga ta’biy go’zalliklar, mazali ovqatlar va eng mahoratli hunarlarni qo’shing va siz tushinasiz: uni qamrab olish uchun sizning butun umringiz ham etmaydi. Lekin o’nta narsa borki, shularni O’zbekistonda ta’til vaqtida amalga oshirish kerak va ko’rish kerak.
1. “Oltin vodiy”gacha etib borish.
Buyuk Ipak yo’lini tarihi, hitoy imperatorlari va ularni “qanotli otlarini” Farg’ona vodiysiga etib borish istagidan bo’shlanadi. Uchta O’rta Osiyo mamlakatlarni ulanish joyida qimmatbaho yoqut, Farg’ona vodiysi – avloddan avlodga o’z hunari sirlarini berayotgan mohir qulollar, yog'och o'yma ustalari, to’quvchi va qilam ustalari o’lkasi. Sayyoh nafaqat qo’qon xon qasri, qadimiy madrassa va machitlarni ko’ra oladi. Yengil ipak matolarini to’qiydigan, mustahkam o’tkir pichoqlarni taqalaydigan, va terraqota ko’za yasaydigan Vodiy odamlarini soddaligi va ochiq ko’ngilligi uni yuragidan joy oladi. O’zbekistondagi ta’til albatta o’z ichiga eng shirin uzum pishadigan, mazali va chiroyli non yopadigan o’lkani o’z ichiga olishi kerak bo’ladi. Devzira navli guruchdan o’ziga hos shirin oshni ta’timasdan Vodiydan ketmang.
2. Islom Ho’ja minorasiga ko’tarilish.
Xiva boshqa hech qaysi Markaziy Osiyidagi shahar kabi saqlanib qolgan o’rta asr arxitektura durdonalariga boydir. Ichan-Kala yuz, ikki yuz va uch yuz yill avval ham huddi shunday qo’rinishga e’ga bo’lgan. Mahmud Pahlavon maqbarasi, faylasuf, shoir vao’zining davrini kuchli kurashchisi. O’zining yog’ochli o’yma naqshli ikki yuzta ustunlari bilan Juma masjidi. Qurilishi tuggalanmagan, lekin go’zal Kalta-Minor minorasi o’zining taajublanarli porloq mayolikasi bilan. Xiva xonligini bosh vaziri Islom-Ho’ja e’tiborga loyiq lekin fojeali taqdirga ega inson bo’lgan. U o’zining puliga shahar uchun shifohona, apteka, telegraf va dunyoviy maktab qurgan. Bundan tashqari u Xivani eng baland minorasini (56,6 metr) qurilishini moliyalashtirgan, shu minoradan qadim shaxarni tomosha qilish mumkin. Faqatgina shuni inobatga olish kerakki, 1908 yilda quruvchilar minorani fuktsionalligi haqida o’ylashgan, turistlarni qulayliklari haqida emas. Ko’tarilish tikka, zinalari baland, o’tish yoli tor. 45 metr yuqorilikda minorani gumbazida ham joy ko’p emas. Lekin bu shunday chaqiruvki, o’zini oqlaydi va sizda g’ururlanish uchun yanna bitta bahona bo’ladi. Va albatta tuhum-barakni ta’tib ko’ring – original Xiva chuchvarasi.
3. Ho’ja Nasriddindan omad bilan kafillanish
Go’zallik bo’yicha noyob muqaddas Buhoro o’rta asr sharq arxitektura yodgorliklariga boy. Qudratli, zabt etib bolmaydigan Ark qal’asi. Ko’rkam va ulug’vor Kalyan minareti, uni xattoki Chingizhan buzishga jur’at qilolmagan. Ulanmaydigan arxitektur ananalarni bog’laydigan buhorolik emir Sitorai Mohi-Xosaniyozgi rezidentsiyasi. Magoki-Attori qadimgi machiti. Qadimgi gumbazlar ostidagi bir biriga o’tadigan savdorastalari. Samanidlar maqbarasini mahoratli terilgan g’ishtlari. O’nlab, agar yuzlab bo’lmasa bu shahardagi mahoratli temirchi va keramistlar, faylasuflar va savdogarlarni joylari. Manzarali Labi-Hovuz oldidagi choyhonaga albatta tashrib buyuring. U erda sarkardaga emas, hukumdorga emas, balki ko’plab va ko’plabasrlar davomida hamma uchun sevimli bo’lgan Buhoroda tug’ilgan – so’z ustasi Ho’ja Nasriddinga haykal qurilgan, bu erda uni Afandi deb chaqirishadi. Sizga u haqida ko’plab ibratli va qiziqarli hikoyalar aytib berishadi. Milliy qahramonni bronzali haykalini o’ng kavushini ishqalashni esingizdan chiqarmang. Tekshirilgan: bu ishlarda va muhabbatda omad keltiradi.
4. 1000 yilga qog’oz varog’ini sotib olish.
Hech qanday shubxa yo’qki Samarqand bo’ylab ekskursiya davomida siz qadimdagi faylasuf va shoirlar tomonidan tarannum etilgan ko’b asr tarihli shaharni eng xos joylariga tashrif buyurasiz. Butun jahonga mashxur Registon maydonida selfi kafolatlangan. AmirTemur maqbarasini sirliligi. Ulug’bek observatoriyasini muhandislik hisobi. Shahi-Zinda qabristonini ayanchli go'zalligi. Imom al-Buhoriy maqbarasini muqaddasligi. YUNESKO jahon merosi ro'yxatiga kiritilgan o’rta asr me’morligiga boy Samarqand. Hattoki qadimgi Afrosiyob shahrini aynan Makedonskiy bazm qilgan joyiga tashrif buyurishingiz mumkin. Samarqandni yaqinidagi Qonigil qishlog’iga albatta sayohat qiling, bu erda Muhtorovlar og’ainilari “Meros” fabrikasiga asos solishgan. Muhtorovlar qadimgi texnologiyalar bo’yicha tut daraxtidan Samarqand qog’ozini ishlab chiqarishming yilgi ananasini tiklashgan. Bunday qog’ozdagi qo’l yozma asrlar davomida saqlanadi. Samarqandda mashxur Samarqand nonlarini sotib olishni unutmang.
5. Qizilkum cho’lida tunni o’tkazish.
Zamonaviy jamiyat yashovchisi vaqti-vaqti bilan Wi-Fi yo’q joyga va bosh ustida beton qoplamasi yo’q, balki shaftoli o’lchamidagi yulduzlar charaqlab turgan joyga borib turishi shart. Albatta Nurota tog’lariga boring, taraddud va tsivilizatsiyadan olisjoyga. Nurota dovonida to’xtang, bu erda bizga o’n ming yillar ichra etib kelgan tarihdan ilgarigi davrlardagi odamni ijodi saqlanib qolingan – qadimgi tosh o’yma rasmi. So’ngra esa – Qizilkum cho’lini ulug’ sokinligi, kechki ovqatga esa yulduzlar ostida gulhan atrofida ajoyib qo’virdoq. Jaziramali cho’l o’rtasida ajoyib Aydarko’l ko’li bor, bu joyni pushti flamingolar uchib o’tish davomida dam olish joyi qilib tanlashgan. Ashraf va Yangi Hayot qishlog’iga tashrif buyuring. O’zbekistonda ta’til to’liq bo’lmaydi agar siz to’laqon o’ziga xos mahalliy madaniyatga kirib bormasangiz va ko’p asrli ananalar bilan tanishmasangiz, tabiyat qo’ynidagi bamaylihotir hayot tarzi bilan. Siz Wi-Fi haqida unitasiz.
6. Sufizm sirlariga yaqinlashish.
Muqaddas joylarga sajda qilish uchun kelgan, butun jahon sufizm izdoshlarini O’zbekiston o’ziga tortadi. Shunday qilib, Buhoroni “7000 piirni (sufizmni madaniy ustozlarini) yeri” deb atashadi. Mayli sayyohlar Buhoroni yetti ming joylariga birdaniga tashrif buyurishmasin, lekin sufizmni eng mashxur haykallari ularning majburiy dasturiga kiritilgan. U Ettita Muqaddas Sufiy mozorlarini tashrifidan boshlanib Buhoroni eng muqaddas joyi – sufiy Naqshbandiy ordeni asoschisi Bahouddin Naqshbandiy maqbarasigacha olib boradi. Samarqandda ham, Toshkentda ham bu qadimgi mistik oqimini butun jahon bo’ylab izdoshlari tomonidan azizlanadigan joylar ko’p. Samarqandda – Gur-Emir maqbarasi, bu erda Amir Temur va uning avlodlarini qabrlari, Shaxi-Zinda qabristoni va ko’plab boshqalar joylashgan. Toshkentda muqaddas Abu Bakr Kaffal Shashi maqbarasi, iloxiyot mutaxassisi, yurist, shoir, jangchi va quluf yasash bo’yicha usta vauning ikki satxli yer osti chillahonali Shayx Zayniffin-bobo maqbarasi, bu erda Shayx mulohazalarga ko’milgan, chunki “Bir soat mulohazalar bir yil duolardan ko’ra yaxshiroq” va ”Hudo bu jimlik va jimlik bilan oson erishsa bo’ladi”. Aytganday, Buhoroni oshi O’zbekistonda eng parhezli deb hisoblanadi.
7. Savitskiy safdoshiga hurmat bajo etish
Qiziqarli fakt. Qoraqalpog’iston poytaxti Nukusda noyob muzey bor, u erda Igor Savitskiy tomonidan go’zal eksponatlar taqdim qilingan. Butun jahonga rus va sovet avangardistlarni rasmlar kollektsiyasi ma’lum. Qo’rqmasdan aytish mumkinki, Savitskiy Aleksandr Volkov, Usta Mo’min, RobertFalk, Nikolay Karaxan, Ural Tansiqbaev ishlarini avlod-ajdodlar uchun saqlab qolgan. Ishoning, istalgan yirik dunyo auktsioni shu ishlarni ba’zilari uchun hamma narsani berishga tayyordir. Qadimgi Horazm vaqtlaridagi artefaktlarni ajoyib kollektsiyasi, mahoratli tikish namunalari, qoraqalpoqlar va O’rta Osiyozargarlik san’ati ham katta qiziqishni uyg’otadi. Savitsiy nomli Nukus muzeyidan so’ng Mizdaxan qabristoniga va sayyoxlarni o’n ming yillardan keyin ham xayratlantiradigan o’n metrlik kenglikka ega bo’lgan devorlarini qoldiqlari Guyar-Qala otashparastlarini himoya qal’asiga tashrif buyurish uchun ham albatta vaqt toping. O’zingiz uchun inobatga olib ko’ying, Nukusda juda ham shirin qilib baliqni qovuradi va ajoyib beshbarmoqni tayyorlaydi.
8. Qadimgi Buddizm markazini sirini bilish.
O’rta Osiyo hududi shunday joy bo’lganki, antik davrda turli xil dinlar tinch va totuv yashashgan: zoroastrism, buddizm, Manicheilik. O’zbekistoning eng janubiy shaxri - Termizga borishga harakat qiling. Buddizm etti yuz yillar davomida Qadimgi Termizni mafqurasida sezilarli ro’lni o’ynagan: eramizni I dan VII asrlarigacha, bunga tassavurni hayratlantiradigan qadimgi haykallar misol. Misol uchun Fayoz-tepa ibodatxona majmuasidagi Buddani rasmi erda saqlanib qolingan eng qadimgilardan biri deb hisoblanadi, va eramizdan birinchi asr vaqtiga to’gri keladi. Fayoz-tepa majmuasi uni devorlariga bezak bo’lib turgan buddizmni rasomlik san’atidan bir necha birideb hisoblanadi. Siz Zurmalani ko’rasiz – 12-metrlik buddiylik xovonchasi, Kushan zamonida qurilgan, taxminan eramizni I-II asrlarida va sajda qilish joyi– Qoratepa. Qoratepa o’z ichiga bir nechta ibodatxona va monastirni oladi, ular eramizning II asri boshlarida qurilgan. Qoratepa devorlari o’z ichida ko’plab qadimgi rasmlar va yozuvlarni saqlaydi, ko’p va ko’plab asrlar oldin yasalagan. Surhondaryoda bo’lsangiz – archa-kabobni ta’tib ko’ring – o’zgacha tayyorlangan ignabarg xidli go’sht.
9. Ilgarigi dengizni tubini bosish.
Bu qayg’uli, chiroyli vaibratli sayohat. Yarim asr avval bu erda katta oqmas tuzli ko’l dengiz bo’lgan.
Orol dengizini baliqchi flotiliyalar kezishgan. Qirg’og’i baliqchi qishloqlari, baliq zavodlari, baliq konserva kombinatlari va baliq qabul qilish joylari bilan to’la bo’lgan. Har yili Orol dengizi suvlarida 34 xildagi baliqni 60 ming tonnaga yaqini tutilgan. Oldin kemalar suzib yurgan joylarda bugun – Orolqum sahrosi, suv esa oldingi qirg’oqlaridan yuzlab kilometrlarga ketgan. Baliqchi qishloqlari va baliq kombinatlari tashlab ketilgan, tashlab ketilgan kemalar zang bosyaptilar. Ajoyib go’zalligi bilan orol sahrosi “marsianlik manzara”rasi va Ustyurt platosi aralash zavqlanish xissiyotlarni qoldiryapti, va shu erni ochilib qolgan jarohatlarini ko’rib qayg’u xis etasan. Mayoqlarni vayronalarini va tashlab ketilgan qishloqlarni, to’kilib ketalayotgan baliq-konserva kombinatini va “kemalar qabristonini” sobiq port shaxri Muynaqda ko’rasiz. Lekin siz baribir dengizgacha etib borasiz va Orol dengizini chiroyli manzaralarini rasmgaolasiz. U xali tirikdir.
10. Gulkam daralaridan o’tish
Sayyorada ko’p millionlik aholiga ega bo’lgan, tiniqmuzlik tez daryolardan, tog’lik qiyaliklaridan, qoyalik daralardan va marvaridli sharsharalardan bir soatlik uzoqlikdagi yo’lda bo’lgan davlat poytaxtlari ko’p emas. Toshkentni bu borada omadi kelgan. Mayli O’zbekistonni tog’lari unday baland e’mas, Gimalay yoki Alplardek, lekin qiziqarli mazmunli safar va deyarli barcha turdagi tog’ landshaftlarini ko’rish: tor qiyalik joy va sharsharalardan, keng alp yaylovlarini ko’rish mumkindir. Agar Toshkentda bo’lsangiz– Katta Chimgan atrofidagi Gulkam daralaridan o’tish imkonini boy bermang, bu erda o’zingizni deyarli haqiqiy ekstremaldek xis qilishingiz mumkin. Quyoshni nuri faqat kunni yarmida tushadigan ko’tarilishlar va tushishlar, tik qoyalar. Va albatta– Gulqamsay daryochasi, qoya qorridorida qisilib qolgan, bu erda asrlar davomida uchta manzarali sharsharalar shovqinsoladi. O’zbekistondagi ta’til sizning esingizda hayot baxsh etuvchi tiniqmuzli tog suv sharsharalari bilan qoladi.
Сообщения из Facebook