Ona diyor. O'rol Tansiqboyev. 1951-yil
Akram Siddiqiyning "To‘y" kartinasi katta shgulli so‘zana fonida kontrast ranglarda, kompozisiya tuzilishi amaliy san’at yo‘lida tasvilangan. U o‘zbek xalq amaliy san’atini yaxshi o‘rgangan edi. Realistik san’at yo‘lidagi bu asarlarning yaratilishi Respublika badiiy hayotda muhim voqea bo‘ldi.
Ijodiy izlanishi Akram Siddiqiyga yaqin bo‘lgan O‘rol Tansiqboyev yorqin ranglar tizimida "Choyxona" (1934) kartinasi yaratdi. Bahrom Hamdamiyning tengdoshi rassom A.Toshkenboyev mehnat, kundalik hayot voqealari mavzusidagi asarlaryartdi. 1934-yili bularni yaratgan kompozisichya asarlari ko‘rgazmada yaxshi baholandi. Pavel Benkov bilan Samarqand rassomchilik maktabida yoshlarga dars bergan Zinaida Kovalevskaya "Teatr lojasida" nomli ajoyib asaryaratdi. Teatr lojasida o‘tirgan o‘zbek qizlarni nigohlarida hayajon, go‘zallikhis tuyg‘ularini ko‘ramiz.
Teatr lojasida. Zinaida Kovalevskaya.
Orqada e’tibor bilan kinoklda kuzatayotgan keksa erkak va ayolni xotirjam qarashlari, qo‘l harakatlari lirik holatini ko‘rish mumkin .
Rang tasvir kopozisiya jihatidan o‘ziga xos milliy koloritda ifoda etilgan. Pavel Benkov, Aleksandr Volkov qo‘lida o‘qigan Bahrom Xamdamiy, A.Toshkenboyev, A.Roziqovlar o‘z ustozlarini yaxshi an’analarini davom ettirdilar, mazmun g‘oyalarni kengaytirdilar. Ayniqsa Samarqand rassomchilik bilim yurtini bitirgan Lutfulla Abdullayev dastlabki "Paxta terimi" (1931) kartinasi bilan tomoshanbin va san’atshunoslar fikrini qaratgan bo‘lsa, keyinchalik yetuk rassom sifatida murakkab kompozisiya sarlarini yaratdi.
Ayniqsa "Yosh shoir huzurida" kartinasida kompozisiya ustasi ekanligini tasdiqladi.
Yigit va qizlar yosh shoirning she’rlarini eshitmoqda. Zamonaviy xonada shoir gavdasi aniq tasviri kompozisiya markazini tashkil etdi.
Shoir qo‘lini ko'tarib tantanali hayajon bilan she’r misralarini o‘qimoqda.
Yoshlarning bilimga chanqoqligi, mehnatga mehr bilan intilishi ifodalangan.
Uning "Mulla To‘ychi Toshmuxamedov" portreti, "Frontdan qaytish", "Qo‘riq yer ochuvchilar", Malik Nabiyev , S.Muxamedov, X.Raxmonovlar bilan hamkorlikda yaratilgan poyafzalchi "Ubay Raxmatullayev brigadasi" asari eng yaxshi san’ati asari sifatida O‘zbekiston Davlat san’at muzeyida saqlanmoqda. Yuqorida qayd etib o‘tilgan rassomlar 50-yillarda Toshkentdagi Benkov nomli rassomchilik bilim yurtida yoshlarga dars berdilar, rasm chizish va kompozisiya asari yaratishni o‘rgatadilar .
40-50-yillarda shular bilan bir qatorda rassomlar yoshlarga tasviriy san’at sirdarini o‘rgatdilar. Maishiy janrda ko‘plab asarlar yaratgan rassom Nadejda Kashinadir. Uning "Doira chalayotgan qiz" (1945), "Tushki tanaffus" asarida insonni mehnat bilan barhayotligi, uni toza havo oftob nurlaridan tabiatdan zavqlanayotgan o‘z aksini topgan .
Asar kompozisiyasi, rang koloriti, milliy ruhda , insonni zamonaviy xislatlari, kompozisiya tuzish vositalari namoyon bo‘lgan. Yoshlarga metodik tasviya vazifasini bajaradi .
1947-yili Chingiz Axmarov, Toshkentdagi Navoiy nomli opera va balet teartri binosi foyesi devoriga A.Navoiyning "Farhod va Shirin", "Layli va Majnun" asariga bag‘ishlangan mahobatli rang tasvir asarini ishladi . Asosiy mavzu afsona yoki bo‘lib o‘tgan voqealar bo‘lishiga qaramay, tipajlar, ularni aniq o‘xshashligi, murakkab kompozisiya yechimida topilgan .
Tasvirdagi odamlar hajmsiz aniq chizgilarda va yengil nozik ranglar tusida tasvirlangan .
"Monumental" panno mavzusida, Alisher Navoiyning "Farhod va Shirin", "Yetti sayyora, "Iskandarnoma", "Layli va Majnun" ning poemasi asosida "Farhod va Shirinni, Layli va Majmunni uchrashuvchi, Baxrom - go‘r va Dilorom ", Iskandarning to‘g‘on qurilishini kelib - ko‘rishi kompozisiyaning asosiy negizini tashkil etadi". Shirin kanizaklari bilan Farhodga nigoh tashlab uni qilgan jasoratiga ta’zim qilayotgan vaqti ifodalangan. Asarning muvafaqqiyatli chiqishida rassomning Alisher Navoiy dostonlarini yaxshi sinchiklab o‘rganganligi katta yordam bergan. Bu asar uchun Chibgiz Axmarov 1948-yili "Davlat mukofoti"ga sazovor bo‘lgan edi.
Paxta xirmoni. Mixail Arinin
Сообщения из Facebook