Romantik bastakor: Mendelson kim va uning to’y marshi qanday yaratilgan?

Mendelson kim?

Yakob Lyudvig Feliks Mendelson Bartoldi (yoki uni odatda "Feliks Mendelson" deb atashardi) 1809 yil 3-fevralda badavlat oilada tug'ilgan. Uning ismi gullab-yashnagan va baxtli degan ma'noni anglatadi. Shuning uchun ham bolaligidan ismiga munosibligini isbotlagan bo’lsa ajab emas.

Musiqiy asboblarni chalish, suzish, rasm chizish, ot minish va tillarni bilish - bu kichkina bola hamma narsani osonlikcha bajara olardi. Uning iste'dodini nafaqat ota-onasi, balki juda muhim tarixiy shaxslar ham payqagan. Taniqli mehmonlar har doim Mendelsonning uyiga tashrif buyurishgan, shuning uchun taniqli kishilar oldida faylasuf Fridrix Gegel, bastakor Karl Zelter va hatto Gyote ham  yosh musiqachini qattiq hayajonga solmas edi.

Mendelsonnin “To’ylar marshi” qanday yaratilgan?

Mendelson ishlagan musiqiy obraz va janrni romantizm bilan to'liq bog'lash mumkin. Uning ijodi Schuman va Shopinning ijodidan keskin farq qiladi. Feliks o'zining "Nikoh to'yi"da ko'rish mumkin bo'lgan o'ziga xos yo'lidan bordi.

Dastlab, bastakor ushbu asarni to'y marosimiga musiqiy hamroh sifatida tasavvur qilmagan va u keyinchalik bu bayramning ajralmas qismiga aylanishini oldindan ayta olmagan. Ajablanarlisi shundaki, bu "Nikoh marshi"  Shekspirning "Yoz tunidagi orzu" spektaklining sexrlangan malika eshakka turmushga chiqqan sahnasida jarang sochgan edi.

Muallif bu parchani atayin ulug'vor, tantanali qilib yaratgan. U vaziyatning bema'niligiga ishora qildi. Shunga qaramay, premeradan so'ng, musiqa kerakli darajada mashhur bo'lmadi va bir necha yil davomida unutildi.

Teatr sahnasidan tashqari birinchi marta Mendelson marshi 1847 yil 2-iyun kuni Angliyada yangradi. Muallifning ishi noma'lum bo’lgan Doroti Kar va Tom Danielning to'yida yangradi. Bayramdan keyin, qirolicha Viktoriyaning to'ng'ich qizi tomonidan nikoh uchun tanlanmaguncha, keng yoyilmagan.

Ushbu tanlov mutlaqo tasodif emas edi, Mendelson qattiq mehnat qildi va Yevropa hamda Angliyaga sayohat qildi. Shunday qilib, uning mashhurligi juda buyuk edi. Afsuski, Viktoriya va valiahd shahzoda Fridrix Vilgelmning to'yi Mendelsonning o'limidan 11 yil o'tgach (1858 yil 25 yanvar) bo'lib o'tdi va u o'zining "yulduzli onlari"ga qadar yeta olmadi. Keyinchalik, er-xotin to'rt qiz va to'rt o'g'il farzandli bo’lishdi. Viktoriya va Fridrix 30 yil birga yashagan, shuning uchun dastlab yaxshi qabul qilinmagan bo'lishiga qaramay, Mendelsonning "To'y marshi" qirollik oilasining o'ziga xos timsollaridan biriga aylandi.