Qadimgi Rim odamzod tarihidagi globalizatsiyani eng birinchi va shuning bilan eng yorqin misoli bo’la oladi. Rim davlatini merosi rostdan ham juda ulkan. U shunchalik ulkan va sezilarliki, biz o’zimizni ozgina bo’lsa ham rimlik deb hisoblasak bo’ladi. Hozi ham gap eng muhim narsalar haqida ketadi, ular Rimda ihtiro qilinmagan bo’lsa ham, lekin aynan ularni deb ommalashgan.
Bu Rimni eng asosiy merosi bo’lsa kerak, hozirgi kunda har qanday odam foydalanayotgan. “Fuqaro” tushunchasi ko’plab qadimgi davlatlarda bo’lgan. Lekin, faqat rimliklar shunga kelganki, barcha erkin odamlar imperiya fuqarosi bo’lishi kerak deb, qayerda tug’ilgan yoki davlatni qayerda yashayotganiga qaramasdan.
11. Hristianlik
Sim yutasan.
Rim Imperiyasida uzoq vaqt davomida hristianlar havfli yahudiy sekta bo’lib hisoblangan. Lekin barchasi Konstantin Buyuk davrida o’zgargan, u Rim uchun jangidan so’ng barcha dinlarni huquqlarda tenglashtirgan. Bundan tashqari u Ierusalimdagi krestni davlatni yangi poytahtiga ko’chirgan – Konstantinopolgacha. Feodosiy Buyuk I ham hristianlikni davlat dini qilgan. Shunday qilib, Rim yordamida hristian dini butun dunyo bo’ylab tarqalishni boshlaydi.
12. Ijtimoiy harakatchanlik
Rim imperiyasi ijtimoiy harakatchanligi bo’yicha zamonaviy AQSHdan deyarli o’zib ketgan.
Ohirida yana bir “sovg’a” haqida gapirsak. Barcha qadimgi davlatlar kabi, Rim quldorlik tizimiga ega bo’lgan. Aynan qadimgi Rimda “klassik qullik” degan tushuncha paydo bo’lgan, shunday dahshatli hodisaki, hozirgi kunda u juda ham yovvoyi bo’lib hisoblanadi. Lekin shuning bilan, dahshatli Rim boshqa davlatdan ijtimoiy harakatchanlik masalasida farq qilgan.
Rimgacha, qandaydir qadimgi Gretsiya, Misr, Vavilonda – odamlar kim bo’lib tug’ilgan bo’lsa, shunday olamdan o’tgan. Rimdan so’ng yana bir necha yuz yilliklardan so’ng, odamlar kim bo’lib tug’ilgan bo’lsa, shunday olamdan o’tgan. Va faqatgina Rimda, birinchi marotaba, odamlar ijtimoiy harakatchanlikni faol qo’llagan. Bu yerda qullar erkin bo’lgan, ozod qilingan qullar aristokratiyagacha ko’tarilgan, oddiy askarlar esa imperatorgacha yo’l bosib o’tishgan.
Post scriptum
Oddiy novvoy maqbarasi.
Qahramonni o’zi.
Bugun, zamonaviy Rimda, shahar markazida, Kolizey va forum vayronalar yonida, kichkina maqbarani topish mumkin. Bu maqbarani egasi imperator emas, senator emas hattoki fahrli fuqaro ham emas. Uning egasi oddiy novvoy – Mark Vergiliy Evrisak. U qul bo’lib tug’ilgan, grek migrantlar oilasida, erkinlikga ega bo’la oldi, davlat poytahti bilan non yetkazib berish bo’yicha shartnoma imzolay oldi va shunchaki boyib ketdiki, o’ziga va hotiniga huddi shu yodgorlik buyurtira oldi.
Сообщения из Facebook