Dayverning hayotidagi eng qo‘rqinchili ahvoli: ispaniyalik kishi ikki kunini suv ostida mutlaqo havosiz o‘tkazdi.

15chi aprelda biologiya fan o‘qituvchisi Grasia, Mayyorka orolining ostiga sho‘ng‘igan edi. Bu oddiy sho‘ng‘ish edi, deyarli barcha dam olish kunlari ispaniyalik dayver Grasia suv osti g‘orlarining qiyindan qiyin tizimlarini o‘rganib chiqar va xaritalar tuzar edi. «Mayorka oroli quruqlik ustidagiga qaraganda suv ostida yana ham chiroyli ko‘rinadi».

Grasia va uning dayving bo‘yicha yaqin do‘sti Gilyem Maskaro (Guillem Mascaró) labirintga kirib ketish yo‘lining boshidagi Kova-de-sa-Piketa g‘orini tekshirib chiqishmoqcgi bo‘lishdi. Ushbu joyga yetib olish uchun ular tahminan bir soat yo‘lsuzishga to‘g‘ri keldi.Grasia yerlarning misollarini yig‘ayotgan payt, Maskaro ismli dayver g‘orning qo‘shni xonasiga bir necha loyihalarni solish uchun suzib kirdi. So‘ngra esa bir necha falokatli va hattoki hayot mamot daqiqalari boshlandi. Dayverlar o‘zlari bilmagan holda cho‘kadigan loylar boshiga duch kelishdi, keyin cho‘nqirlikdan chiqib biror narsa ko‘rish qiyinlasha boshladi. Keyinchalik ularga yordam tariqasida ulanilgan arqon yoki uzilib ketganini yoki sirpanib tushib ketganini aniqlashdi. Sisko grasiya to‘rtta kislorod balonlari bilan birga, xar bir balon bor yo‘g‘i bir soatga yetadi. «Arqon — bu bizning yo‘l topishimizga yordan beradigan vosita edi. Biz uni g‘orning boshida qaytishimizga osonroq bo‘lishi uchun tashlab ketgan edik», — aytgan edi Grasia. Ehtimol arqonning ustiga toshlan tushib ketib yirtilgandir. Dayverlar bir necha soatlar mobaynida arqonni ushlab topish orqali qidirishgan edi, lekin bu ish natija bermadi.

Aynan shu paytlarga yaqin ular haqiqiy falokatga yaqin bo‘lishdi. Grasia va Maskaro balondagi barcha kislorodni ishlatib tashlashdi va favqulotda holatlarga saqlanib qo‘yilgan balonlardagi deyarli hamma balonlarni ishlatib tashlashdi.

Baxtiga Grasia dayverlardan biri unga g‘orning ichki qismida havosi bor xonani aytib berganini esladi ( ushbu xonadagi go‘rning suv oxirgacham to‘lmagaan edi). Erkaklar u yerga yordamni qanday qilib chaqirish mumkin ekanligini o‘ylash uchun o‘sha yerga suzib ketishdi. Ularning kislorod balonchalari faqatgina bir kishiga yetishini ular ikkalovligi juda yaxshi bilishar edi. «Biz Gilyem yordamga ketib men shu yerda qolib kutishga kelishgan edik, — aytib berdi Grasia. — U mendan ozg‘inroq edi va shuning uchun unga kamroq havo talab qilinardi. Bundan tashqari g‘orlar ostidagi yo‘llardan chiqishlarni topish bo‘yicha menda undaka tajriba yo‘q va men g‘or osti joylarda hattoki gaz ko‘p joylarda chidamligim juda yaxshi edi». Suv osti g‘orlari 60 ming yillar avval paydo bo‘lgan edi. Okeandagi suv ko‘pligi oshib ketdi g‘orlar ichidagi suvlar esa oshib ketdi. Ikki dayvingchilar g‘orning ichidagi unchalik uzun bo‘lmasa ham qiyin yo‘lni chizib o‘tishgan edi. Hech qanday yo‘nalishlarsiz Maskaro suv osti g‘orida yoqolib qolishi hech gap emas.

«Gelyem meni qoldirib ketgisi kelmagan edi, lekin biz ikkalovimiz bu qutqarilib qolishimiz uchun yagona yo‘lligini bilar edik, va boshqa ilojlarimiz qolmagan». Maskaro suzib ketganidan so‘ng, Grasia dayverlarning barcha kerakli kiyimini yechib g‘or osti xonasini tekshirib chiqishga tushishdi. Ushbu xona uzunasiga 80 metr kengligiga 20 metr havolik chontak esa ( tepalik bilan suvning usti balandligi) — 12 metrlar atrofi edi. Go‘rda qolgan dayver kolning ustidagh suvni ichish mumkin ekanligini aniqladi. Shuningdek u dam olob yotishi mumkin bo‘ladigan tekis toshni topdi.

Grasia chiroqsiz o‘tirishga qaror qildi. Yonidagi ikkita fonuschalardan biri ishlamay qolgan edi. «Men fonusni faqatgina xojatga borgim kelib qolganimda va toza suvga borishim kerak bo‘lib qolganimda ishlatar edi». Butunlay qorong‘u bolib ketgan payt yordamni kutib omadga ishonishdan boshqa ilojim qolmagan edi. «Men o‘zimdan tohtamasdan nimaga bunday ish shunda dayving bilan shug‘ullanganimdan so‘ng aynan men bilan hozir sodir bo‘ldi. Birinchi yetti va sakkiz soatlar davomida men Gilyem g‘ordan chiqib olib yordamni chaqirib kelish omadiga ishonib o‘tirar edim. Lekin ko‘p vaqt o‘tavergani sababli yordam kelishiga umidim so‘nib boraverar edi. Men o‘yladimki u biror joyda yoqolib qoldi yoki balki o‘lib qolgan bo‘lishi ham mumkin, hech kim esa meni bu yerdaligimni bilmaydi». «Meni ikki nafar farzandim bor, o‘g‘lim o‘n besh yoshda, qizim esa to‘qqiz toshda. Ular otasini yoqotishga juda ham kichkinalik qilishadi. Men ularga nima qiladi deb havotir olaverar edim». Grasia o‘zini hotirjamlikda ushlashga bor kuchini solar edi, lekin suv osti g‘orining ichidagi ko‘p miqdorlik uglekisliy gaz tufayli natijalar ko‘rishni boshladi.

Tashqaridagi buz nafas oladigan havoning miqdoridagi uglekisliy gaz bor yo‘g‘i 0.04% tashkil qiladi, suv osti g‘orining havoli cho‘ntagida esa uning ko‘rsatgichi 5 %ga oshdi. «Meni boshim og‘rishni boshladi, va men uxlay ololmasdi, holsiz qolgan bo‘lsam ham kislorod yetishmasligidan madorim qolmagan edi». Aql Grasiani aldashni boshlagan edi. «Menga chiroqlarni ko‘rayotgandek va huddi dayver suvga sho‘ng‘igandek mayda ko‘pikchalar ko‘ringandek tuyular edi. Lekin boshimni burushim bilan hech nima yo‘q bolardi. Bu shunchaki gallyutsinatsiya edi». Shu paytlarga yaqin Grasia deyarli vaqt oralig‘ini chalkashtirib yuborgan edi, va u suv osti g‘orida bir necha kunlab qolib ketgandek tuyular edi, lekin birdaniga u ostidan kelgan baland ovozni eshitdi. U Maskaro vanihoyat qutilganini tushunib yetdi. «Avvaliga menga katta idishlar havo bilan to‘ldirinayotgani eshitildi. Keyin men tushundimki kimdir g‘ordagi qoyani teshmoqchi bo‘ldi. Meni qidirishayotganimga amin bo‘lganimda juda ham hursand bo‘lib ketdim». Lekin barcha ovozlar eshitilmay qoldi, va Grasia qorong‘ulikda yana qolib ketdi.

«Men o‘yladimki men o‘lib qolaman, ko‘pchilik dayverlar qo‘rqadigan narsa — bu ochlik va havo yetmaslik. Fonuschadagi batareykalar deyarli ishdan chiqdi, va qorong‘uda ichimlik suvga tushishga umuman holim ham qolmagan edi. Men anjomlarimga yetib olib pichoq olishga qaror qildim. Pichoq yonimda qolishni istar edim. Pichoq bu qiynalib olishimga yoki tez o‘limimning yechimiga qaror qilishimga yordam edi ».

Tez orada Grasia qayta puffakchalar ko‘tarilayotgan ovozlarni eshita boshladi. «Men borgan sari yorqim bo‘layotgan chiroqni ko‘ra boshladim. Men buni yana bir martta bo‘layotgan gallyutsinatsiya deb o‘yladim, lekin suvdan chiqayotgan dayverning boshino ko‘rdim. Bu meni eski do‘stim Bernat Klamor (Bernat Clamor), edi. Men uni hursandligimdan quvhoqlab oldim. U meni o‘zimni qanday his qilayotganimni so‘radi, va allaqachon o‘lib qolgan degan hayoldan juda qo‘rqganligini aytdi». Maskaro shu zahotiyoq qutilib chiqib favqulotda holatni e‘lon qilishga ulgurdi, lekin barcha qutqarish yordamlari ko‘rish qiyin bo‘lgani sababli uzoq vaqtlarga cho‘zilib ketdi. Yordamchilar g'orda qolib ketgan Grasiaga ovqat va suv yetkazish uchun qoyada teshik teshishga harakat qilishdi, lekin yomon ko'rinish sababli ular bunday qila olisholmadi. Va nihoyat bir kunlardan so'ng porodalar tushib ko'rish yaxshilanganda Klamor va Jon Freddi g'orni ichiga kirishga muvaffaq bo'lishdi.

Lekin shunda ham uning qiynoqlari tugamagan edi. Klamor Grasiani qutqarish uchun boshqa dayverlar bilan bog'lanishga uni yolg'iz qoldirib ketishga to'g'ri keldi, lekin uning do'sti Grasia quvatga kelib harakatlana olishi uchun unga glyukoza dorilarini qoldirib ketgan edj. «Meni g'ordan chiqarib olish uchun dayver do'stlarim va men uchun naxt sakkiz soat kerak bo'ldi. Lekin ushbu sakkiz soat men uchun baxtli vaqt bo'ldi». Grasiaga ko'proq kislorodga ega toza havodan nafas olishga berishgan edi va asta sekinlik bilan g'ordan chiqarib olishgan edi.16 aprel kuni 60 soatli suvga shong'ishdan so'ng Sisko Grasia quruqlikga qadam qo'ydi. Gilyem Maskaro uni kutib turgan edi. O'ng tomondan Sisko Grasia va uni qutqarib qolgan dayver Bernat Klamor.

«Meni darrov mazam qochib qoldi. Tana haroratim 32 gradusgacham tushib ketgan edi, bu esa giportemia kasalligiga chalishimga sal qolgandi. Meni tez yordam mashinasida olib ketishdi. Kechki payt tomonlarga shifokorlar menga toza kislorod bilan havo olishimga berishdi». Suv ostida Grasia o'tkazgan barcha vaqtini vohmaga tushmasdan hamma hayajonlarini joyida ushlashga harakat qildi. Sisko Grasia qutqarilganidan bir kundan so'ng u o'zini televizorda suv osti g'oridan qutqarilib qolganligi haqida reportajni ko'rib yeg'lab yuborgan edi. Lekin mo'izaviy qutqarilib qolgan Grasi dayvingni tashlamasdan shug'ullanaverishni davon etgan. Bir oydan so'ng u yana o'sha Kova-de-sa-Piketa g'orga qaytgan edi va hattoki o'sha ikki baxtsiz kunini o'tkazgan joyga ham kirgan. «Meni bu g'ordan jaxlim sira ham chiqmayabti, axir g'or bunda aybdor emasku». Dayver o'z qiziqishlarini davom etib yer osti yo'llar va Mayorka g'orlarining loyihasini o'rganib chiqishga doyim tayyor. «Meni farzandlarimga dayving bilan shug'ullanishim yoqmaydi, lekin ular bu qiziqishimni tashlashimni so'rashmaydi. Men yigirma to'rt yildan beri yer osti g'orlarini o'rganib chiqayapman. Meni meni qonimda bor».