Biz 80% ga suvdan tashkil topganmiz, shuning uchun biz uchun bu hayotiy zaruratdir. Biroq, hamma ko'llar ham toza suvini saqlab qolmagan. Go'zallikda tengi yo'q shotland ko'llari nafaqat Lox-Ness pleziozavrining qidiruvlari bilangina mashxur bo'lib qolmay, balki Britaniya orollaridagi kema yuradigan kanallardan asosiysi sifatida ham mashxur.
Keling, inson faoliyati tufayli endilikda odamzot hayoti boshqa yo'q va kelajakda ham bo'lmaydigan ko'llarga bir nazar solaylik.
Rio Tinto, Ispaniya
Rio - daryo, Tinto - qizil. Braziliyani o'z vaqtida portugaliyalik kolonizatorlari mahalliy qizil daraxt nomlanishiga moslab atashar edi. Ispaniyalik provinsiya Andalusiya hali hamon Evropada joylashgan. Hamma gap shundaki, uch ming yildan beri u yerda oltin, kumush, mis, nikel, molibden...larni qazib oladilar. O'rta asrlarda bu yerda yana simob ham olinardi. Ko'lning ifloslanish natijasi, unga tushadigan ko'p sonli oqavalar oqibatida, bashiratlanishi yengil va illyustrasiyada ko'rinib turibdi. Hayratlanarli bo'lsada, u yerda ekstremal bakteriyalar yashaydilar, ularga kislorod kerak emas bo'lib, (ular anaeroblar) lekin juda ham azot kerak. Astrobiologlar taxminlariga ko'ra, bakteriyalarning bu turi Marsda ham yaxshi ko'nikib ketishi kerak.
Karachay, Rossiya
Bu ko'lga atomchi-olimlar faqatgina bir holatda boradilar: o'z hayotlarini azobli o'lim bo'lsa tugatish uchun. Idillistik sur'at o'z ortida barcha ma'lim eng olim olib keluvchi radioaktiv elementlarining izotoplarni berkitgan. Ular stronsiydan boshlab, 1975 yildagi Kishtim avariyasidan so'nggi plutoniygacha. 2017 yilning o'lchovlari shuni ko'rsatdiki, ko'lning qirg'og'ida to'liq xim- va radio- saqlovchi maxsus kostyumsiz bir soatdan kam vaqt turishning o'zi deyarli o'lim bilan barobar radiasiya dozasini beradi. Baliq ovchilari ko'lning ba'zi joylarini yaxshi ko'radilar, chunki u yerda misli ko'rilmagan o'lchamlardagi baliqlar suzib kirib qoladi. Uni yeyishga bunday qo'rqmas shovvozlar ham botina olmaydilar.
Sitarum, Indoneziya
Hind okeani juda ham katta. Indoneziya arxipelagi - dunyodagi eng yirik. Lekin u yerda ichimlik sivi muammosi industrial revolyusiyadan ancha avvalroq boshlangan edi. Xozir 300 milliondan sal kam bo'lgan miqdordagi odamlar oddiygina suv ichishlari uchun yuvindilarni qaynatishga majburlar va bu tropik iqlimda. Sitarum ko'liga yuzdan ortiq kimyoviy korhonalarning chiqindilari oqib tushadi. Ularning ko'pi guruch dalalariga ham tushib qoladi. 2011 yili hukumat vaziyatni hal qilishni qasam tariqasida keltirdi. Ko'lning reabilitasiyasining 15 yilga mo'ljallangan loyihasining narxi 4 milliard dollar deb baholangan edi. Vaziyat asta sekinlik bilan yaxshilanmoqda.
Qaynayotgan ko'l, Dominikana respublikasi
Хорошо то, что столь горячее озеро быстро выкипает. Плохо то, что весь этот жар идет напрямую из магматического разлома, и когда спящий вулкан проснется, в тропиках, а равно в Сибири, может стать по-настоящему жарко.
Bu Kamchatka emas, hamda Yellouston ham emas, lekin domenikan qaynar ko'lidir. U dunyodagi suvning harorati bo'yicha ikkinchi o'rinda turadi. Bu geyzer vodiysi emas, balki to'laqonli ko'ldir. U Fano Vodiysida joylashgan bo'lib, o'z o'zi haqida gapirib turuvchi nomi qirg'og'idagi harorat, shamol yo'nalishiga bog'liq holda, Selsiy bo'yicha 83-93 darajaga tengligi bilan belgilangan. U yerda umuman xech kim yashamaydi.
Yaxshisi shuki, suv u yerda tez qaynab, bug'lanib ketadi. Yomoni shuki, bu issiqlikning barchasi magmatik siniqdan to'g'ridan to'g'ri chiqadi. Uyqudagi vulqon yug'onsa tropiklarda, Sibirdagi bilan bir teng, haqiqatdan ham juda issiq bo'lib qoladi.
Moviy daryo, Buyuk Britaniya
Moviy daryo avvallari Devonshirdagi tosh koni bo'lgan edi. Uning korinishiga gap yo'q: lekin sizni unga faqatgina qo'lingizni o'zini tushurishdan Xudoning o'zi asrasin. Bu qadar go'zal rang hattoki Chernobl o'lchovlari bo'yicha ham toksik moddalar konsentrasiyasining yuqori darajasi bilan belgilangan. Yaqqol misol uchun u yerda pH darajasi 11,3 ga tengligini aytib o'tamiz, konsentrasiyasi esa, 12,6. Xech kim ko'l yoniga respiratorsiz yaqinlashmaydi, chunki ammiakning bu qadar o'tkir hidi hattoki kalamushlarni ham qochiradi. Hayratlanarli bo'lsa ham, lekin tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ko'l suvi o'z o'zini tozalamoqda ekan.
Taqa-ko'l, Kaliforniya
Kaliforniya faqatgina kvadrat milyada milliarderlarning konsentrasiyasi bilangina mashxur bo'lib qolmay, balki ekologiyasining xunukdan-xunukligi bilan ham taniqli. "Taqa-ko'l" -ulardan biridir. Uch professional o'rmonchilar bilan yuz bergan hodisa katta shov-shuvga ega bo'lgan, ular o'rmonni rejaviy ko'zdan kechirish vaqtida ko'lga juda ham yaqin kelib qolganlar.
Yolg'iz ko'l, Kaliforniya
Juda ham qari va huddi shunday yolg'iz ko'l Kaliforniyadagi eng havfli ko'llar ro'yhatida ikkinchi o'rinni egallaydi. U Tinch okeaniga chiqishga ega emas, lekin sho'rligi huddi shunday, undagi ishqor esa, 10 pH. Olimlar bunga sabab muz davridan qolgan sho'r-ohak kolonnalar deb aniqladilar.
Ba'zan ko'l oldiga qushlar uchib kelafilar - oreontologlar taxmin qilishlaricha ular faqatgina qiziquvchanliklari sabab kelib qoladilar, chunki qushlarning hid bilish qobiliyatlari juda kuchli rivojlangan va olimga olib keluvchi hidni sezmay qolishlari mumkin emas. Eng kuchlilargina yashab qoladilar.
Kivu: Kongo va Ruanda
Ko'l mana yari asrdan ortiq vaqtdan buyon tugamayaptgan qabilalar urushining frontining oldingi flangida joylashgan. Bu o'z o'zidan uni hayot uchun havfli qilib qo'yadi. Lekin tabiatning o'zi bu urush qilayotgan davlatlar o'rtasida bu chegarani yaratdi: uning qaridan doimiy ravishda metan va gaz ajralib chiqadi; yetarli darajada yig'ilganida, vintovkadan o'q uzish yoki, gugurt yoqishning o'zi kifoya bo'ladi. Bunday hollar yuz bergan, hamda har doim 50-100 kilometr radiusda barcha tirik mavjudotlar o'limi bilan yakunlangan.
Сообщения из Facebook