Uy hayvonlari bizning hayotimizning ajralmas qismi bo’lib qolganiga juda ko’p vaqt bo’lgan. Ular bizlarni tabiatga yaqinroq qiladilar va yolg’izlikdan himoyalaydilar. Bunga qaramay uy hayvonlari aqida juda ko’p tarqalgan afsonalar mavjud bo’lib, undan tashqari hamma uy hayvonlarining egalari ham bilavermaydigan faktlar mavjud.
10. Qurbaqa tishlashi juda ham jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin
Qurbaqalar eng havfsiz hayvonlardan biri deb hisoblanadi, faqat zaharli tropiklarda yashaydigan turlaridan tashqari. Qurbaqalarni ko’pchilik ekzotik uy hayvonlari sifatida boqadilar. Biroq, qurbaqalarning eng ko’p boqiladigan turi qurbaqa, yoki baqa, pakmen sizni jiddiy tishlab olishi mumkin. Yana bir mashxur argentina shoxli qurbaqasi 16 santimetrgacha uzunlikkacha o’sadigan va deyarli barcha maxsulotlarni, sut emizuvchi va boshqa qurbaqalardan tashqari, yeydi. Bu qurbaqalar o’zinig qo’rqmasligi hamda juda og’riqli va qonatadigan jarohatlarni yetkazishi mumkin. Bu qurbaqalar yashaydigan joylarda bunday qurbaqa otni labiga chiqib olib uni o’ldirishi mumkin degan afsonalar tarqalgan.
9. Otlar deyarli yo’q bo’lib ketgan
Agar siz o’z ko’zingiz bilan deyarli yo’q bo’lib ketgan hayvonlarni ko’rmoqchi bo’lsagiz, u holda yaqin oradagi otxonaga tashrif qiling. Otlarning bir nechta turlari bor. Taxminlarga ko’ra zamonaviy otlarning ajdodi – tarpan, yoki evraosiyo yovvoyi oti, u allaqachon yo’q bo’lib ketgan. Prjeval’skiyning oti kichkina sharqiy evropalik ot bo’lib, bu otning turi yovvyi tabiatda yashaydigan yagona turidir. Xozirda tutqinlikda yashayotgan otlarning kelib chiqishi jumboq bo’lib qolmoqda va olimlar ularning noma’lum ajdodini qaytadan yaratishga harakat qilmoqdalar. Yovvoyi tabiatning ekotizimida bunday, otlar kabi, bo’g’inning yoqotilishi o’simliklarning o’sishi o’zgarishi va yirtqichlarning ovqatlanishi uchun manbaaning yo’qolishi sababi bo’ldi. Mustanglar kabi yovvoyi otlar odamlar tomonidan egallab olish qismatini chetlab o’tdilar hamda, xozirda tabiatda o’z ekologik o’rnini tiklamoqdalar.
8. To’tiqushlar – kasalliklar tarqatuvchilar
To’tiqushlar – eng mashxur uy hayvonlaridan biri, siz ularni zoodo’kondan muammolarsiz sotib olishingiz mumkin. Boshqa qushlar bilan solishtarganda, to’tiqushlar ancha do’stonalar, odamlar bilan yaxshi chiqishadi va ularni oziqlantirish juda onson. Avstraliyaning to’lqinsimon to’tiqushlari – eng mashxur tur va ular o’lchami jihatidan chumchuqlardek kichik bo’sada, ular mittito’tilar hisoblanadilar. Shu bilan bir qatorda korella to’tiqushi mashxur bo’lib, uni uzun dumli deb hisoblaydilar. Haqiqatda esa, korella – bu kichkina kokadu bo’lib, Avstraliyada yo’qolib ketayotgan turga kiradi. To’tiqushlar – ajoyib uy hayvonlari, lekin ular havfli bo’lishlari mumkin. Ular o’pkaga jiddiy zarar yetkazishi mumkin bo’lgan kukunni yaratadilar. Bu kassalik qush boquvchilar orasida o’pka kasalligi nimi bilan mashxur. Shu bilan birga to’tiqushlar egalari xlamidiyalarni qushlardan yuqtirib olishlari mumkin va u odamda ornitoz keltirib chiqarishi mumkin. Bu kasallikni davolamasa, u jiddiy zarar yetkazishi mumkin. To’tiqushlar obessiv-kompulsiv asalligining havfi bor guruhdadirlar. Bu mutasiyalar, pat to’kilishi kabilara olib kelishi mumkin, agar to’tiqushni noto’g’ri parvarishlaganda yuz beradi. Shuning uchun, agar sizda to’tiqush bor bo’lsa, kichukni parvarishlagandek, ba’zan undanda ko’proq parvarishlash kerak bo’ladi.
7. Mushuk va kuchuklar sizni ko’r qilishi mumkin
Kuchuk va mushuklar bilan yaqindan kontakt hamda, ular hayot faoliyati maxsulotlari bilan yaqindan kontakt parazitlarning manbaasi bo’lishi mumkinligini, bundan tashqari bu parazitlar kasalliklarga, ayniqsa ovqat hazm qilish bilan bog’liq kasalliklarga olib kelishi mumkinligini barcha yaxshi biladi. Bunga qaramay toksikarioz bilan zararlanish havfi ham kata bo’lib, u parazitlardan ham havfliroq. Bu infeksiya hayvonlar, yoki ular hayot faoliyati maxsuli bilan yaqindan kontakt qilishdan yuqishi mumkin. Mazkur kasallik bilan kasallangan agarda uni to’g’ri davolamasa, ko’r bo’lib qolishi mumkin. Shu bilan bir qatorda ko’rish organlarining jiddiy shikastiga olib kelgan holatlar ham ma’lum. Buyuk Britaniyada har yili bunday kasalliklarhaqida bir nechta holat qayd etiladi, AQSH da esa bunday holatlar minglab yuz beradi. O’zingizni kasallikdan himoya qilish uchun shaxsiy gigienaga jiddiy e’tibor bering – antibacterial sovun bilan qo’llaringizni yuving.
6. Kolibrilarni ham uy hayvoni sifatida boqish mumkin
To’tiqushlar, kanareykalar, zabiyakalar va hattoki maynalar zoodo’konlar qafaslarida prevalivasiya qiladilar. Bunga qaramay ko’pchilik hayratda qoladi, lekin ba’zi qush boqishga shinavandalar kolibrilarni maxsus-volyer-qafaslarda boqishni hush ko’radilar. Bu qafaslar shira bilan jihozlangan va ularda ko’p har xil gullar bor. Bu qushlar o’zlarini huddi uylaridagidek his etishlari uchun qilinadi. Ba’zi ekzotik kolibrilar bir soniyada qanotlarini 50 marotaba qoqishlari mumkin. Shimoliy kolibrilarda metabolizmlari jida tez, shuning uchun ularga kun davomida gul shirasi o’z tana vaznidan uch barobar ko’proq kerak bo’ladi. Kolibrilarning ba’zi turlarini qafasda tutish noqonuniy, lekin ba’zi pitomniklar eng vafodor qushxonalarga o’zlari uchun ularni sotib olishlariga ruxsat beradi.
5. Tilla baliqning turli xil alternativalari mavjud
Tilla baliq – isitishisiz bo’lgan oddiy akvariumda yashay oladigan baliqlarni izlayotganlar uchun bu klassik variantdir. Afsuski, ko’p zoodo’konlar egalari huddi shunday sharoitlarda tilla baliq kabi yashay oladigan baliqlarning juda ko’p turlari mavjudligini bilmaydilar. Kiprenella akvariumning sovuq suvida yashay oladigan baliqlar orasida champion. Shu bilan birga u tropic tetra bilan o’z moviy rangi va chiroyli suzgichlari bilan bellasha oladi. Dodjo balig’I tashqi ko’rinishi bilan ilonbaliqqa o’xshaydi va harorati 12.8 Selsiygacha bo’lgan suvli kata akvariumlarda yashay oladi. Va albatta amerika o’tmasburunli gol’yani, tashqi ko’rinishi bilan oq kitni eslatadi, yoki xitoy kardinali. Bu baliqlar uzunasiga 10 santimetrga yetadi va Selsiy bo’yicha 10 daraja harorat sharoitlarida yashay oladilar.
4. Kanareykalar haqiqatda juda urishqoq
Istagan zoodo’konning qushlar bo’limiga kiring, siz kata miqdorda kanareykalarni va zyabliklarni ko’rishingiz mumkin. Faktik ravishda atlantik kanareykalar bu Atlantika sohillarida chiqarilgan V’yurik oilasining zyabliklarining o’zidir. Ko’p turfa rangli sayroqi qushlar Astril’d oilasiga mansib bo’lib, ularni zyabliklar deb sotishadi, ammo bu unday emas. Bu astril’d zyabliklari haqiqiylari, masalan kanareykalardan farqli ravishda, chumchuqlarga yaqinroqlar. Bu turlar janubiy yarim sharda yashaydilar va ularni kichik o’lchamlar hamda, bo’rtib chiqqan tumshuqlaridan ajratib olish onson. Ular haqiqiy zyabliklardan ko’ra qo’lga o’rgatilishlari tezroq.
3. Molyusklardan juda yaxshi uy hayvonlari chiqadi
Akvarium baliqlarining haqiqiy shinavandalari baliqlarning akvariumda bir o’zlari bo’lishi tez joniga tegishini biladilar. Baxtimizga boshqa suv hayvonlarini ham akvariumda boqish mumkin. Yorqin qizil rangdan tortib to moviy ranggacha bo’lgan 20 dan ortiq turdagi krivetkalar akvariumda yashashlari mumkin. Ularning ba’zilarining uzunligi 6 santimetrgacha yetadi. Yaponiyalik mutaxassis Takashi Amano krivetkalar akvariumga somlar kabi foydali ekanini, hamda ular o’simliklarni zarali suvo’tlaridan tozalashlarini ta’kidlab o’tgan. Shu bilan birga suvni tozalash uchun midiyalarni yoki turli rangli ikkiyoqli molyuskalarni olish mumkin, ularning rakushkalari 10 santimetr uzunlikka yetishi mumkin. Va nihoyat sun’iy dengiz effektini yaratish uchun avstraliya moviy rang lobster ideal to’g’ri keladi. Lekin ehtiyot bo’ling: uning tirnoqlari mayda baliqlar uchun havfli bo’lishi mumkin. Shuning uchun uni faqat kata baliqli katta akvariumlarga joylashtirish mumkin.
2. Sassiqkuzan – shafqatsiz yirtqichlar
Sassiqkuzan brogan sari ommalashayotgan yirtqich ekzotik hayvon. U evroosiyo qora sassiqkuzanining uyga orgatilgan versiyasidir. U Evroosiyoning barcha hududlarida yashaydi. Yovvoyi tabiatda bu yirtqichlar periodic tarzda mahalliy tovuqxonalarga tashrif etib turadilar. Lekin bu hayvonni kichkinaligida qo’lga orgatsa, undan yaxsh uy hayvoni chiqadi. Uy sassiqkuzaniga qaysi tur bosh bo’lgani haqida tortishuvlar bor. Ular turli xil rangda oqda boshlab qizg’ish-jigarranggacha bo’lishlari mumkin. Sassiqkuzanlarni uzoq vaqt davomida ov itlari o’rnida ishlatishgan bo’lib, ularni hayvonlarga ovga chiqishda, yoki o’yinlar uchun qo’llashgan. Yovvoyi tabiatda sassiqkuzan juda ham havfli ovchi bo’lib, o’z o’ljasining miyasiga ta’sir etadi. O’lja bu vaqtda hali tirik bo’ladi, lekin harakatlana olmaydi. O’ljani tutganidan keyin uni uyiga olib borib, keyin yeydi.
1. Ekzotik hayvonlar muammo bo’lishlari kerak emas
Ko’pincha gazetalarning bosh sahifalarida biz ekzotik uy hayvonlari ta’qiqlangani haqida maqolalar ko’rishimiz mumkin, uning ketidan odatda uy hayvonlari egalarining e’tirozlarini yoziladi. “Ekzotik hayvon” tushunchasi juda ham mavhumdir. Birinchidan, kichuklar yoki buqalar kabi hayvonlar ekzotik hisoblanmaydi, lekin odamlar ulardan jabr ko’rishlari mumkin. Ba’zi ekzotik hayvonlar uy hayvonlari sifatida to’g’ri kelmasada, ko’pchilik kichik va be’ozor mavjudotlar shu turkumga kiritilishi mumkin. Masalan, to’lqinsimon to’tiqush, shinshila, dekorativ lobster yoki karlik somi.
Сообщения из Facebook