9 aprel: Buyuk sarkarda va ulkan imperiya asoschisi Amir Temur tavallud topgan kun
9 aprel: Buyuk sarkarda va ulkan imperiya asoschisi Amir Temur tavallud topgan kun
Amir Temur - dunyoda tarixida juda katta nom qoldira olgan buyuk sarkarda, O‘rta asrlarning eng mashhur afsonaviy qo‘mondoni, ulkan imperiya asoschisi, Temuriylar sulolasining bosh bo‘g‘ini, kuchli strateteg va siyosatchi, hayotida davomida biror marta bo‘lsa ham raqibga yengilmagan buyuk inson.

 

       Amir Temurning xaramlaridan yana biri Cho‘lpon Mulk Og‘o begim bo‘lib,  Hojibek  mo‘g‘illarining        qizi    edi.  U   nihoyat  darajada go‘zal  edi.  U  sohibqironning  1391 va  1394  yillardagi harbiy  yurishlarida  birga yurgan. Ibn Arabshoxning ta’kidlashicha, go‘yo  vafosizlik qilgani  uchun Temur  uni o‘zi bo‘g‘ib  o‘ldirgan deydi. 

       Temur xaramlaridan ya’na biri Dilshod Og‘o begim bo‘lib, Sulton Uvays Shayx  Hasan Jazoyiring  qizi  edi. U  776/1374  yilda Amir  Temur  nikohiga kiradi  va 785/1383  yilda  kasal bo‘lib  o‘ladi.  Undan farzand  bor  yo‘qligi no’malum. 

      Sohibqironing  suyukli  xotinlaridan  biri  -  Tuman Og‘o begimdir. 

TumanOgo begim Saroy Mulk xonimning akasi amir Musoning qizidir. Xonimga jiyan o‘rnidadir.  Tuman  Og‘o 1366  yilda  tug‘ilib, 1378  yilda  12 yoshida  Amir Temurga  nikoh      qilingan.   U  xusnda   tengi   yo‘q  bo‘lgan.   Uning   sharifaga Samarqandda  maxsus  Bog‘i bihishitni  barpo  ettirgan. Temur  vafotidan  keyin Xalil Sulton 1406 yilda Shayx Nuriddin bilan bo‘lgan jangda yengilib, Tuman Og‘o  begimni  xotinlikka berishga  majbur  bo‘ladi. Shayx  Nuriddin  vafot etgach  uni Xirotga olib keladilar. 

       AmirTemurning yana bir xotini Tukal xonimdir, Hizr Xo‘janing qizi edi.  800/1397 yilda  sohibqiron  Amir Temur  Konigulda  katta to‘y  o‘tkazib,  Tukal xonimni o‘z nikohiga kiritadi. Tukal xonim xaramda (xon qizi bo‘lganitufayli)  Saroy  Mulk xonimdan keyingi o‘rinda  turgan,  ya’ni "kichik xonim" deb atalgan.  1397  yilda sohibqiron  Tukal  xonim sharafiga  Samarqandda  "Bog‘i dilkusho"ni  barpo ettiradi. 

       Ibn  arabshohning yozishicha,  1408  yilda Xalil  Sulton  Mirzoning xotini Shod Mulk begim Tukal xonimni zaharlab o‘ldirgan. Sohibqironingkeyingi paytlarda olgan xotini Ruh Parvar Og‘o bo‘lib, Amir  Temurning xoz  kanizlaridan  edi. Rux, Parvar  Og‘o ham  yosh  va go‘zal  ayol  bo‘lgan. Uning sohibqirondan farzandi bo‘lmagan.

      Amir  Temur  vafotidan so‘ng  Ruh,  Parvar Og‘oni  Amir  Hamza Sulduz xotinlikka olgan. Amir Hamza Sulduz vafotidan keyin Ruh ParvarOg‘oni amir  Ali Tarxon o‘z nikohiga oladi. Ali Tarxon vafotidan keyin Ruh, Parvar Og‘oni amir Hasan So‘fi o‘z haramiga olgan. Ruh, Parvar Og‘o 1423 vafot etgan .

 

Amir Temur farzandlari

O‘gi  Begi  Xonim Amir  Temurning  katta qizidir.  O‘gi  Begi Xonimning  onasi Turshush Og‘adir. Shuningdek, O‘gi Begi Xonimning qaysi yilda tug‘ilgani  haqida aniq ma’lumot yo‘q. 

       1382yilda O‘gi Begi Xonim to‘satdan og‘ir bedova kasalga uchraydi shu  yil oxirida vafot etadi. 

      Sulton  Baxt  begim Amir Temurning  ikkinchi  qizidir. Sulton  Baxt  begimning onasi sohibqironning ikkinchi xotini O‘ljaoy Turkon Og‘o begim edi. 

U 1366 yildayoq vafot etganligi ma’lum. Sulton Baxtbegimning tug‘ilgan yilini  1360-1366yillar orlig‘i deb taxmin qilish mumkin.

Muhammad Jahongir Mirzo

Muhammad Jahongir Mirzo Amir Temurning katta o‘g‘li bo‘lib 1356 yil  tug‘ilgan, uning onasiTurmish Og‘odir. 1373 yil  yilda  Jahongir Mirzo  Xorazm  shohi Husayn  So‘fining  qizi Sevinch bekani o‘z nikohiga oladi. 

   1374 yilJahongir Mirzo Ilyos Yasuriyning qizi Baxt Mulk Og‘oga uylanadi.  Undan tug‘ilgan o‘g‘ilga Pir Muhammad Mirzodeb ism qo‘yishadi. Ammo u 1376 yil  20yoshida kasal bo‘lib o‘ladi. 

       Muhammad Sulton Mirzo Jahongir Mirzoning katta o‘g‘li. U 1376 yil  Yusuf So‘fining qizi Xonzodaga uylanadi. AmirTemur taxt vorisi deb bilgan uni. 1399  yil  Temur jangga  ketayotib Samarqand  taxtini Muhammad  Sulton Mirzo  ishonib topshirib ketadi. Muhammad SultonMirzo bilan amakivachchasi Iskandar Mirzo bilan o‘rtasida kelishmovchilik tufayli amakivachchasini qatl qildiradi. 

      1402   yilda   Boyazid  Yildirimga   yurishda   Temur  farmoniga   muvofiq  ishtirok etadi  va  qishda qattiq  kasal  bo‘lib o‘ladi  va  uning jasadi  Oqsharga  jo‘natiladi. 

       Pir Muhammad Mirzo Jahongir Mirzoning 2 o‘g‘li bo‘lib Baxt Mulk Og‘oning  o‘g‘lidir.1392  yilda bobosi  Temur  G‘azna, Qobul,  Zobiliston,  Qandaxar joylarini topshiradi. U Temurning Hindiston yurishida Qo‘sh qanot bo‘lgan.

       Bobosi vafotidan keyin Samarqand uchun voris edi, ammo Xalil Sulton  taxtni egallab bo‘lgan  edi.  UShoxruh Mirzo  bilan bitm  to‘zib Xalil  Sultonga qarshi  kurash uchun  bitim  to‘zadi. 1406  yilda  2 o‘rtada  jang  bo‘ladi va  Xalil  Sulton g‘olib  bo‘ladi.  1407 yilda  Pir  Muhammad Mizoning  vaziri  amir Pir  Ali Toz tomonidan bo‘g‘ib o‘ldiriladi. 

      Pir  Muhammad Mirzodan  7  o‘g‘il qoladi.  Qaydu  Mirzo, Bo‘zanjir  Mirzo, Holid  Mirzo, Sa’d  Vaqqos  Mirzo, Qaysar  Mirzo,  Jahongir Mirzo,  Sanjar  Mirzo.

      Muhammad Jahongir Mirzo Sulton Mirzoning katta o‘g‘lidir. Muhammad  Jahongir Mirzoning nabirasi va u 1396 yilda tug‘ilgan. 1409   yil   Xalil  Sulton   taxtdan   tushurilgach   taxt  Ulug‘bek   Mirzoga beriladi vaunga Hisor hokimligi beriladi. 

      Uumrining oxirigacha Hisorda hukumronlik qiladi va 1433 yil 38 yoshida  vafot  etadi.  Uning    Muhammad  Sulton   Mirzo    va Xalil   Sulton  ismli o‘g‘illari qoladi. 

     Muhammad  Sulton  Mirzo 1423  yil  tug‘ilgan. U  otasidan  qolgan Hisori Shonmonda hayot kechiradi va 1448 yil vafot etadi. Undan farzand bor yo‘qligi  noma’lum.

       Sa’dVaqqos Mirzo Muhammad Sulton Mirzoning 2 o‘g‘li. Amir Temurning  katta o‘g‘li Muhammad Jahongirning nabirasidir. U 803/1400 yilda tug‘ilgan. U biron viloyatda hukmdor bo‘lmagan. 

     Yaxyo   Mirzo   Muhammad    Sulton    Mirzoning    3 o‘g‘li.  U   haqida  aniq ma’lumotlar yo‘q. U 1408 yilda 10 yoki 8 yoshida vafot etgan.

      Xalil Sulton Mirzo Muhammad Jahongir Mirzoning 2 o‘g‘lidir. Halil  Sulton Mirzo ham akasi kabi Hisori Shodmonda hayot kechirib, 1459 yilda vafot  etadi. Halil Sulton Mirzodan bir o‘g‘il bir qiz qoladi.

      Muhammad Umar Mirzo Xalil Sulton Mirzoning o‘g‘li bo‘lib 1442 yilda  tug‘ilgan va Sulton Boyqaro huzurida mulozamatda bo‘lgan.

      U bir necha bor Boyqaroga isyon ko‘taradi va bunda Boyqaro isyonni bartaraf etadi. U1471 yil Faroh, qo‘rg‘onini musodara qiladi va Muzaffar boshchiligida  qo‘shin jo‘natadi va u ajal sharobini ichib vafot etadi. 

      Qaydu  Mirzo  Pir Muhammad  Mirzo  Qobuliyning to‘ng‘ich  o‘g‘li  bo‘lib, Temurning  o‘g‘li Jahongir  Mirzoning  nabirasidir. U  1396  yilda tug‘ilgan. 

Afg‘oniston yerlarini  suyilgor  tarzida boshqardi  hamda  otasiga mulozim xizmat  qilgan.  Unga nisbatan  bir  necha amirlar  isyon  ko‘taradi. Maqsad  ukasi  Sanjar Mirzoni ko‘tarish edi. Shu asnoda uo‘z yerlarini mustahkamlab oldi va u yerlariga    mustaqil    ravishda     hukmronlik     qilish    orzusi    tushdi.    Elchilik mulozamatlarida Shoxruh Mirzo bilan gapi qochadi va Qaydu Mirzoni ushlab 1417 yilda Xirotda barcha gunohlaridan kechadi va qoldiradi. 1418 yil Qandaxorga  qochadi. Shoxruh Mirzo o‘g‘li bilan sipoxlarni jo‘natadi va uni ushlab kelishadi. Shoxruh Mirzo uni Ixtiyoriddin qal’asida tashlaydi vashu yerda vafot etadi.

       Holid Mirzo  Pir Muhammad Mirzo Qobuliyning 2o‘g‘li bo‘lib 1399 yil  tug‘ilgan. U hamShoxruh Mirzo mulozimatida bo‘lgan. U 1427 yilda kasal bo‘lib o‘lgan. 

       Qaysar Mirzo Pir Muhammad Mirzo Qobuliyning 4 chi o‘g‘li bo‘lgan. 1401 yilda  tug‘ilgan. U  hech  qayerda hukmronlik  qilmagan.  U ham  Shoxruh  Mirzo huzurida ishlagan. 1424 yilda vafot etgan.

       Bo‘zanjar Mirzo Pir Muhammad Mirzo Qobuliyning 5-o‘g‘li bo‘lib, 1402yilda  tug‘ilgan.  U  hech  qayerda hukmronlik  qilmagan.  U ham  Shoxruh  Mirzo huzurida ishlagan. 1422 yilda vafot etgan.

       Jahongir Mirzo Pir Muhammad Mirzo Qobuliyning 6-o‘g‘li bo‘lib, 1402  yilda tug‘ilgan.  U  ham hech  qayerda  hukmronlik qilmagan.  U  ham Shoxruh  Mirzo  huzurida ishlagan. 1433 yilda vafot etgan.

       Sanjar  Mirzo  Pir Muhammad  Mirzo  Qobuliyning 7-o‘g‘li  bo‘lib,  1403 yilda tug‘ilgan.  U  akasi    Qaydu    Mirzo   saroyida    mulozamatda    bo‘lgan. U  isyoni   kechirilib,  Shoxruh   Mirzo   o‘z  huzurida   olib   qoladi.  U   umrining  oxirigacha xoqon mulozamatida bo‘lib, 1429yilda Xirotda vafot etadi.

 

Ваша реакция?

Сообщения из Facebook