1. Tiran bo’g’ozi orqali ko’prik
Bu rejalashtirilayotgan ko’prik Misr va Saudiya Arabistonni bog’lashi kerak, va u orqali avtomobil va temir yo’l o’tishi kerak bo’ladi. Ko’prikni aniq joyi aniqlanmagan bo’lsa ham, kimlardir uni ikkita davlat orasidagi ikkita eng yaqin nuqtalari, misrlik Nabko va araviyalik Ras Alsheyh Hamidlar orasida quriladi deb o’ylasmoqda. Shunisi qiziqki, ko’prikni qurilishi rejasi tog’ri chiziq bo’yicha emas, u sadiyalik orol orqali “ilmoq qiladi”. Saudiya Arabiston qiroli Salman ibn Abdul-Aziz al Saud 2013 yildagi Misrga davlat tashrifi davomida shunga o’hshash ko’prik qurish istagiga shama qildi. Bu Saudiya Arabistonga 3-4 mlrd $ ga tushadi.
2. Shoqlar ko’prigi.
Shoqlar ko’prigi – rejalashtirilayotgan ko’prik, u Djibuti bilan Yemenni bog’laydi. Ko’prikdan avtomobillar uchun olti chiziqli yo’l va poezdlar uchun temir yo’li o’tishi rejalashtirilmoqda. Uni konstruktsiyasi Saudiya Arabistonlik biznessmen - Tarek ben Laden tomonidan taklif qilingan, qayg’uli tanish Usamani tutishgan akasi. Lekin baribir, loyiha narxi tufayli (28,5 km uzunligidagi ko’prik, birlamchi 70 mlrd $ga baholangan), hamda qurilishi rejalashtirilayotgan joyini seysmologik havfli maydonda bo’lgani uchun tanqidga uchragan. Lekin ko’prikni qurilishi bo’yicha birlamchi ishlari tugallangan edi, va keyingi qurilish rejalashtirilmoqda, u Dubaydagi Noor City Development Corporation tomonidan ko’prikni ikki tomonidan, aeroport va keng yo’l tarmog’ini moliyalashtiriladi (huddi shu kompaniya Al Nur nomli ikkita shahar qurishni rejalashtirmoqda), u Yemenlik Al-Nurdan emiratlik Dubayga olib boradi. Shoqlar ko’prigini ochilishi 2020 yilga rejalashtirilmoqda, uni qurilishiga sarf-harajat esa 20 mlrd %ni tashkil etadi.
3. Bering bo’g’izi ostidan tonnel
Sibir hamda Alyaskani bog’lash bo’yicha bir nechta taklif bo’lgan. Takliflarni birinchisi 1890-chi yillarda bo’lgan, shunda muhandis Djozeff Shtraus Rossiya va Alyaska o’rtasida temir yo’l qurishni taklif qilgan. Nikolay II 1907 yilda huddi shunday taklifni bergan, lekin u boshlangan Birinchi jahon urushi tufayli amalga oshmagan. Keyingi safar g’oya haqida 2011 yilda Bering bo’g’ozi ostida 105-metrlik tonnel loyihasi taklif qilinganda eslashdi. Uchta tonneldan tarmoq yaratish rejalashtirilmoqda: bittasi Rossiyadan Alyaskagacha sayohat uchun, ikkinchisi – Alyaskadan Rossiyagacha, uchinchisi esa ikkalasini o’rtasida favqulot holatlar uchun rezerv qilingan (unda ikkala tonnelni bog’lanishi ko’zda tutilgan).
Har bir ikkala asosiy tunelda ikkita temir yo’li bo’ladi: bittasi tez yurar poezdlar uchun, ikkinchisi esa sekinroq yuradigan poezdlar uchun, ikki chiziqli yo’l moshinalar uchun, suv, gaz, neft va tola-optik kabellar uchun trubalar. Qiymati 35 mlrd $, qurilish vaqti esa 12 dan 15 yilgacha vaqt tashkil qilishi kerak.
4. Sitsiliya-Tunis tonnelli
Bu tunnel qit’ali Italiyani Tunis bilan Sitsiliya orqali bog’lashi kerak bo’ladi. Loyiha o’z ichiga 3,3-kilometrlik ko’prik qurulishini qamrab oladi, u Redjo-di-Kalabriyani Italiya qit’ali qismini Sitsiliyadagi Messina bilan bog’laydi. So’ngra Sitsiliya va Tunis beshta yer osti tonellar tarmog’i yordamida bog’lanadi. To’rtasida harakat ikki tomonlama bo’ladi, beshinchisi esa favqulotdagi holatlar uchun rezerv qilingan. Alternativ energiya bo’yicha italiyalik agentlik tadqiqotchilari ikkala davlatni shunga chorlaydiki, Tunis va Sitsiliya o’rasida, tonnelardan qazilsh vaqtida olingan tog’ porodasidan to’rtda sun’iy orolarni qurishga. Ularni baholashi bo’yicha, loyihani qiymati 28 mlrd $ ni tashkil qiladi.
5. Hitoy-Rossiya-Kanada-Amerika temir yo’li.
Taklif qilinayotgan temir yo’li Hitoyda boshlanadi, Rossiya, Alyaska va Kanadani hududidan o’tadi, Qo’shma Shtatlarni qit’ali joyida tugaydi. Rossiya va Alyaska 201-killometrlik Bering bo’g’ozi ostidagi suv osti tonneli orqali bog’lanadi. Hitoyni ta’kidlashi bo’yicha, bunday tonnelni qurilishi muammo bo’lmaydi, chunki davlat tegishli texnologiyalarga ega.
6. Atlantika’ro tonnel
Atlantika’ro tonneli – suv osti temir yo’li loyihasi, u Nyu-Yorkni London, Parij yoki Brussel bilan bog’laydi. U Ernest Frankel va La-Mansh ostidagi Evrotonnel (Angliyani Frantsiya bilan bo’glaydigan) ustidan ishlagan marhum Frenk Devidson tomonidan taklif qilingan. Anlantika’ro tonnelni Antlantik okean yuzasi ostida qurish va dengiz tubi ustidan prujinnaosti kabellar orqali qatirish rejalashtirilmoqda.
Agar shu kabi titanik loyihani amalga oshirishga erishilsa, u bo’yicha magnit levitatsiyalik o’ta tez yurar poezdlarni qoyishadi, ular London va Nyu-York o’rtasidan atiga to’rt soat ichida o’tadi. Lekin baribir, loyiha tanqid ostiga olindi uning yuqori qiymati uchun (deyarli 200 milliard dollar), hamda 5600-kilometrlik trubalarni okean orqali o’tkazishdagi muamollar tufayli. Discovery Channel ma’lumotlariga ko’ra, Transatlantika’ro tonnel yaqin orada amalga oshirilmaydi, chunki kerak bo’lgan mablag’ va texnologiyalar 2099 yilgacha mavjud bo’lmaydi.
7. Daryen Gap shossesi
Panamerika shossesi, Pryudo, Alyaska bo’g’ozidan Olovli Yer, Argentinagacha tortiladi, va dunyodagi eng uzun va qimmat deb hisoblanadi. Lekin aslida Panamerika shossesi Shimoliy va Janubiy Amerika o’rtasida, Daryen Gap nomli djunglida Panama va Kolumbiya o’rtasida uziladi. Bu joydan o’tadigan shosse qurish harakatlari mahalliy aholi va ekologlar tomonidan qarshiliklarga duch keldi, ularni aytishlari bo’yicha, yo’l o’rmonni nobud qiladi. Hozirda bitta Amerikadan boshqasiga o’tadigan odamlar parom yoki samolyotga chiqishlariga to’g’ri keladi. Bu muammoni yechish yollaridan biri, bu Panama va Kolumbiya orqali suv osti tonnelni qurilishidir.
8. Gibraltar tonneli.
Evropani Afrika bilan bog’lash uchun, Gibraltar bo’g’ozi orqali suvosti tonnelni qurish takliflari 1930 yildan boshlangan, ispan muhandislari Ispaniya va Shimoliy Afrika o’rtasida 32-kilometrli tonnel qurishni taklif etishganda. Ispaniya va Marokko hozirgi vaqtda Gibraltar tonnelini yaratish ustidan ishlar olib bormoqdalar. Ikkala davlatga eng yaqin nuqtalar atiga 14 kilometr uzoqlikda joylashgan, shu bilan birga bir davlatni qirg’og’idan boshqa davlat qirg’og’ini ko’rish mumkin. Lekin tonnel bo’g’ozini eng tor joyidan o’tmaydi, tubi ostida juda qattiq qoya porodalari borligi uchun.
Xoynaxoy, u Malabate burnidan Marokkoga, Ispaniyadagi Punta Palomgacha o’tadi (28 km). Tonnelni o’zini uzunligi 40 kmni tashkil qiladi, u egri-bugri bo’lgani uchun. Qiymati 6,5-13 milliard Evroga baholanmoqda, va ikkala davlat Evro Ittifoqdan moliyalashtirilishga talabnoma topshirishdilar. Avvaliga ikkala davlat ko’prik qurishmoqchi edi, lekin bu fikrdan qaytishdi, bu regiondagi kuchli shamol va oqimni ko’tara ololmasligi havfi tufayli.
9. Qit’alar aro dunyo ko’prigi
Qit’alara'ro dunyo ko’prigi – rejalashtirilayotgan 88-kilometrlik ko’prik, u Sibir va Alyaskani bog’laydi. U muhandis Tay Lin tomonidan taklif qilingan, hali sovuq urush vaqtida. Lin bu loyihani qurishga shunchalik jiddiy maqsad qo’ygan ediki, u 1986 yilda president Ronald Reyganga o’zini batafsil rejasi yozilgan 16-betli broshyurani bergan. Lekin bu loyiha haqida 1994 yilgacha unutishdi, bundan so’ng muhandis o’z rejasini zamonaviylashtirdi, unga Rossiyadan Shimoliy Amerikaga neft va gazni tashish uchun truba o’tkazuvi tarmog’ini qo’shdi (bu Rossiya o’z e’tiborini hali keng o’zlashtirilmagan Sibir konlariga qaratganidan so’ng sodir bo’ldi).
10. Trans-global shosse
Trans-global shosse – Frank Didik tomonidan taklif qilingan dunyoni barcha qit’alarini bog’lashi mumkin bo’lgan loyiha. Aslida, bu yangi shosse emas, balki mavjud yo’llarni bitta tarmoqga standartlash va bog’lashdir, hamda kerak bo’lgan joyda yangi yo’l va tonnelarni qurish. Agar taklifni qachondir qabul qilishsa, moshinada butun dunyo bo’ylab sayoxat qilish mumkin bo’ladi. Yo’llarni o’zidan tashqari, Trans global shosse neft, gaz, suv va aloqa kabellari uchun truba o’tkazuviga ega bo’ladi. Didikni fikricha, bunday loyihani qurilishida yagona to’sqinlik, bu turli qo’shni mamlakatlar orasidagi nafrat, ular o’z qo’shni yo’llar tarmog’ini qo’llashdan bosh tortadilar.
Сообщения из Facebook